Wątek kowalski (ciąg dalszy)
Publikacje Marii Poprzęckiej (Kuźnia. Mit, alegoria, symbol, Warszaw 1972) i Romana Reinfussa (Ludowe kowalstwo artystyczne, Wrocław 1983) pozwalają sytuować zawód kowala w tradycji kultury. Wymagającą siły fizycznej i zdolności manualnych praca, kontakt z żywiołem ognia, użyteczność - podkuwanie koni, wyrób narzędzi, gwoździ, zawiasów, krat, kłódek, krzyży (itp.), często także leczenie – wszystko to decydowało o wysokiej pozycji kowala w środowisku wiejskim i jego autorytecie. Profesja przeważnie przechodziła z ojca na syna. Dobry kowal zawsze znajdował klientelę i głodem raczej nie przymierał. Warsztat pracy kowala, kuźnia, miejsce nieco tajemnicze, położone zazwyczaj na obrzeżach wsi, budziło respekt, pewną obawę przed nieczystymi siłami ( „konszachtami z diabłem”) ale także szacunek. Kowal mógł uchodzić za łącznika z „zaświatmi” , często osmolony, brudny, przypominał potomka mitologicznego Wulkana, boga ognia.
Dziś kowalstwo, w tradycyjnym sensie, zalicza się do zawodów ginących. Już o w okresie międzywojennym ich pozycja uległa zmianie - w związku z przemysłową produkcją narzędzi dawniej wytwarzanych przez kowali. Po wojnie stopniowo malała liczba koni wymagających podkuwania. Pozostało w nas jedynie przekonanie (rodem z praktyk magicznych), że zawieszona (zrobiona przez kowala) podkowa przynosi szczęście. Szukającym „zaplecza teoretycznego” odnośnie kowalstwa w (sub)regionie częstochowskim wypada polecić „Studia nad kowalstwem wiejskim w regionie częstochowskim” autorstwa Henryka Eugeniusza Łosia ( Zeszyt Etnograficzny nr 1 Muzeum Częstochowskiego, Częstochowa 1974), Odnajdujemy tu min. słownik terminów kowalskich, mapki z oznaczeniami kuźni a także nazwiska kowali , z którymi autor przeprowadził wywiady w ramach przeprowadzonego w 1972 r. konkursu „Dawne i współczesne artystyczne wyroby kowalskie….”.
W konkursie udział wzięli :
Antoni Bartnik – Bargły
Władysław Beneś – Hutka (pow. kłobucki)
Florian Bigos – Katowice
Mieczysław Błaszczykiewicz – Dudki (pow. częstochowski)
Henryk Całus – Nowa Wieś (pow. częstochowski)
Jan Czapla – Złochowice
Teofil Czarnik – Mzyki (k. Koziegłów, pow. myszkowski)
Ignacy Drożdż – Kłobuck
Jan Fajgel – Częstochowa
Franciszek Górniak – Własna (pow. częstochowski)
Kazimierz Grabara – Kawodrza Górna
Teofil Kołodziej - Bargły
Stanisław Łukomski – Chorzew (pow. pajęczański)
Jan Małyska – Kawodrza Dolna
Marian Musiał – Szczekaczka [dziś: Brzeziny Nowe]
Eugeniusz Organa – Szarlejka
Józef Patrzyk – Częstochowa
Edward Piekarczyk – Dziewki (k. Siewierza)
Zygmunt Sarnat – Wrzosowa
The following user(s) said Thank You: Michał Mugaj
cd
Sylwester Stolarczyk – Dmenin (pow. radomszczański)
Lucjan Szleper - Czarna Wieś (pow. kłobucki)
Stanisław Wit – Mokra (pow. kłobucki)
Stanisław Załęcki – Łojki
Warto dodać, że w konkursie prace oceniali m.in. Józef Ligęza, etnograf, ówczesny dyrektor Muzeum Okręgowego w Bytomiu, Eugeniusz Jaworski, etnograf z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, komisarzem był etnograf Henryk Łoś.
