Ziemiaństwo z okolic Częstochowy 1793 – 1945

Panie Włodzimierzu, nie ma znaczenia długość odpowiedzi. Ważna jest ilość informacji, a tutaj podał Pan ich sporo.
Informacje dotyczące sprzedaży Kruszyny przez Podczaskich Lubomirskim znajdują się w archiwum państwowym w Piotrkowie Trybunalskim. Sporo sfotografowałem, proszę o prywatną wiadomość to mogę przesłać je na meila.
Dziękuję za sprostowanie informacji o miejscu urodzenia Ignacego Cieleckiego. Miejscowość była w akcie niewyraźnie zapisana i stąd mój błąd.
Osobiście podejrzewam, że w grobie/grobowcu? Katarzyny Martini są pochowani inni członkowie rodów Martinich i Glambików oraz być może Włodzimierz Podczaski mający kilka dni, syn Romualda, zmarły w 1855 r. Płyta tego grobu bądź grobowca jest zniszczona i rosną na niej drzewa, należałoby je ściąć i zajrzeć do wnętrza. Zresztą kto wie czy i tak nie był on splądrowany, tak jak miało to miejsce z położonym na tym samym cmentarzu grobowcem Lubomirskich.
Wiedziałem z dokumentów dotyczących dóbr Kruszyna o posiadaniu przez Józefa Fryderyka Martiniego dóbr na Górnym Śląsku oraz Białej. Ale tych informacji z kroniki Bielskiego nie znałem.
Ponieważ zajmuję się dobrami Borowno, którym zamierzam poświęcić artykuł to bardzo dziękuję za informacje o Józefie Podczaskiej - żonie barona Seweryna de Wilson Waldgon a Eastbourne. Nie mogłem znaleźć nigdzie daty i miejsca ich ślubu. Nie mam niestety również daty i miejsca urodzenia oraz daty i miejsca zgonu Józefy z Podczaskich Waldgon. Czy zna Pan może te daty ? Ich córka Władysława urodziła się 29.03.1834 r. w Borownie. Zmarła pod nazwiskiem Kurnatowska 9.05.1894 r. w Poznaniu. Pochowana została na cmentarzu św. Marcina w tymże mieście. Nie wiem czy jej grób się zachował. Z nekrologu zamieszczonego w Dzienniku Poznańskim (Nr 105 z 1894 r. s. 5) wynika, że posiadała syna i wnuki. Seweryn Waldgon zmarł 25.07.1834 r. w Borownie w wieku 54 lat. W swoim testamencie sporządzonym 28.03.1834 r. baron zapisał te dobra swej żonie - Józefie z Podczaskich. Ona 30.06/12.07.1835 r. sprzedała dobra Borowno, Grabowa, Grabówka i Łochynia małżeństwu Hipolitowi i Karolinie z Lemańskich Stojowskim za 480.000 zł.
Nie wiem dlaczego Józef Fryderyk Martini wolał oddać Kruszynę Romualdowi, a nie starszemu Stanisławowi. Może był jego ulubionym wnukiem i bardziej go faworyzował?
Jeżeli chodzi o Nową Wieś to nie słyszałem, aby zachował się tam jakikolwiek dwór. Notabene nawet nie wiem czy są tam jakieś pozostałości założenia dworskiego? Być może ktoś z czytających to forum osób zna lepiej tę miejscowość i mógłby nas o tym poinformować?
Dziękuję w ogóle za pozostałe informacje o Podczaskich. Nie były mi znane.
Przeczytałem Pana artykuł w nr. 63 Wiadomości Ziemiańskich na temat Karola Podczaskiego. Bardzo interesujący. To jest jednak inna linia Podczaskich. Nie wiem czy udało się Panu połączyć wszystkich Podczaskich i zrobić drzewo genealogiczne? W artykule napisał Pan, że w praktyce najstarszym znanym nam przodkiem jest urodzony ok. 1770 r. Florian Podczaski.
Obszar na jakim badam ziemiaństwo to obecne powiaty częstochowski, kłobucki i myszkowski oraz południowa część powiatu pajęczańskiego i radomszczańskiego. Jednak posiadam też trochę informacji o ziemiaństwie z terenów Zagłębia, powiatów jędrzejowskiego, wieluńskiego i włoszczowskiego. Ziemianie to warstwa przemieszczająca się, posiadająca rozległe koligacje, trudno więc zamykać się na jeden tylko konkretny obszar. Sądzę, że byłoby dobrze, jeżeli pisano by tutaj w przybliżeniu o ziemiaństwie na terenach w promieniu ok. 100 km od Częstochowy. Wątek ten jest popularny co widać po ilości odsłon, co znaczy, że czyta go wiele osób. Można więc tutaj pisać o poszerzonym terenie, bo nawet jeżeli czegoś nie będę wiedział, to jest możliwe, że odezwie się ktoś inny i coś doda.

Włodzimierz Gędek napisał: Panie Michale
Przeczytałem nieznany mi dokument o przysposobieniu Stanisława Józefa Jakóba trzech imion Podczaskiego Janiszewskiego (Kruszyna LB 1847 nr 31 i wcześniejszy wyrok). Nie znam na przysposobieniach, ale wygląda, że taka była prawna konieczność, aby młodszy brat Romuald mógł przejąć dobra Kruszyńskie – jak zastrzegł to w testamencie Józef Fryderyk Martini.

Przysposobienie czyli adopcja. Wojciech i Jadwiga Teresa Tekla z Zabłockich małżeństwo Janiszewscy przed Sądem Pokoju Okręgu Wieluńskiego dnia 5/17.10.1846 r. przysposobili sobie Stanisława Jakuba Józefa Podczaskiego. Zatwierdzone przez Trybunał Pierwszej Instancji Pierwszego Wydziału Guberni Warszawskiej w Kaliszu 31.12.1846/12.01.1847 r. Potwierdzenie tego wydał 27.02/11.03.1847 r. Sąd Apelacyjny Królestwa Polskiego w Warszawie. Aktem Nr 31 z 16/28.04.1847 r. ksiądz Wincenty Bramiński w Kruszynie dokonał obchodu przysposobienia Stanisława Jakuba Józefa Podczaskiego przez Wojciecha i Jadwigę Teresę Teklę z Zabłockich małżeństwo Janiszewskich zamieszkałych we wsi Baby parafii kruszyńskiej.
Uważam, że celem tej adopcji było późniejsze przekazanie majątku posiadanego przez wyżej wymienione małżeństwo Stanisławowi Podczaskiemu. Tym samym Stanisław Podczaski, który nie otrzymał Kruszyny nie byłby aż tak bardzo pokrzywdzony. Małżeństwo to zapewne było bezdzietne. Oczywiście co konkretnie posiadali Janiszewscy tego nie wiem i dlaczego akurat adoptowali Stanisława Podczaskiego, a nie kogoś innego też nie jest na dzień dzisiejszy jasne. Czy rodziny Janiszewskich, Martinich, Podczaskich były ze sobą jakoś spokrewnione czy nie? Być może to, że adoptowanym był akurat Stanisław Podczaski mogło być jakąś formą nieznanych nam rozliczeń pomiędzy małżeństwem Janiszewskich, a rodzinami Martinich i Podczaskich.

Ewa Gajownik napisał: Witam, czy w swoich badaniach natknął się Pan może na nazwisko Andrzej Jastrzębski ur.1.12.1814r. we wsi Piele w majątku Jana Królikiewicza, gdzie jego ojciec Józef był prawdopodobnie dzierżawcą. W roku 1837 Andrzej był propinatorem w Wyczerpach, a następnie (na pewno w 1872r i pózniej) mieszkał w Łojkach. Czy był tylko zarządcą majątku czy jego właścicielem - staram się to ustalić, zależy mi bardzo to mój pra-dziadek. Za wszelkie informacje będę wdzięczna. Pozdrawiam. Ewa Gajownik

Od 1813 r. właścicielami majątku Łojki była rodzina Kunert. 26.04/8.05.1874 r. Amelia Kunert sprzedała Łojki Franciszkowi Wąsowskiemu, od którego dobra te 20.06/2.07.1874 r. odkupił Władysław Borowski. Tenże wydzielił główną część majątku wraz z zabudowaniami folwarcznymi i dworem o łącznej powierzchni 516 mórg i 157 prętów i sprzedał 18.04/10.05.1879 r. Klemensowi Koźmińskiemu synowi Ignacego za 18.000 rubli.
Władysław Jan Czerski syn Pawła nabył Łojki od Klemensa Koźmińskiego 10/22.05.1880 r. za 22.000 rubli. Tenże zmarł 23.08.1887 r. nagle na dworcu kolejowym w Częstochowie w wieku 39 lat. Był lekarzem, kawalerem, synem Pawła i Gabrieli z Bujalskich. Po nim majątek odziedziczyło jego rodzeństwo: Aurelia z Czerskich Dąbrowska i Bonifacy Czerski.
Stanisław Stetkiewicz syn Józefa nabył Łojki od poprzednich właścicieli 24.03/5.04.1888 r. za 20.000 rubli. Stanisław Stetkiewicz zmarł 14.10.1908 r. w Częstochowie w wieku 60 lat. Po nim majątek przejęła wdowa Anna z domu Dreger w 1/4 oraz dzieci: Stanisław, Franciszek, Jan i Stefan w 3/4. Anna z Dregerów Stetkiewicz swoją część sprzedała 16/29.03.1912 r. Władysławowi Rudnickiemu za 8000 rubli. Pozostałe części Władysław Rudnicki nabył na publicznej licytacji 20.03/2.04.1912 r. za 55.100 rubli.
Bracia Tadeusz i Franciszek Rudniccy nabyli Łojki od swojego ojca Władysława Rudnickiego 11.09.1919 r. za 36.100 rubli i 60.000 marek. Bracia podzielili się majątkiem: Franciszek Rudnicki wziął 190 mórg i 253 pręty, zaś Tadeusz pozostałą resztę. Rudniccy byli właścicielami do 1945 r. z przerwą na czas okupacji, kiedy to Niemcy wysiedlili ich z tego majątku wcielonego do Rzeszy.
Jak pisałem powyżej Władysław Borowski w 1879 r. wydzielił główną część dóbr i sprzedał Klemensowi Koźmińskiemu. Po jego śmierci (nie ustaliłem daty) pozostałą część ziemi zwaną dobrami Łojki - Konradów o powierzchni 261 mórg i 34 prętów w 1902 r. odziedziczyły jego dzieci: Aniela Alina Karwowska, Władysława Józefa Trzcińska, Maria Amalia Przemysława Rogowska, Konrad Borowski.
Konrad Borowski swoją część sprzedał 30.05/12.06.1902 r. Anieli Alinie Karwowskiej za 2457 rubli i 50 kopiejek.
Lejbuś Bankier i Abram Josek Albert nabyli Łojki - Konradów od wyżej wymienionych właścicieli 27.08/9.09.1909 r. za 15.660 rubli.
24.08/6.09.1912 r. Łojki - Konradów przez wyżej wymienionych właścicieli zostały sprzedane 26 różnym osobom przy pomocy Banku Włościańskiego za 26.926 rubli i 26 kopiejek. W ten sposób dobra Łojki - Konradów jako zwarta całość przestały istnieć.
Jak z powyższego widać Andrzej Jastrzębski nigdy nie był właścicielem dóbr Łojki. Mógł być tylko ich dzierżawcą bądź administratorem. To pomogłyby na pewno ustalić dokumenty czy księgi majątkowe i gospodarcze dóbr Łojki. Niestety do naszych czasów nic z tego się nie zachowało. Akt dzierżawy czy administracji mógł być zawarty aktem notarialnym, być może przed częstochowskim notariuszem, bo było najbliżej, ale to jest już jak szukanie igły w stogu siana. Należałoby przejrzeć skorowidze częstochowskich notariuszy w archiwum państwowym w Częstochowie. Może przy odrobinie szczęścia coś by się znalazło.
Mam natomiast pytanie. Otóż właścicielką majątku Kuźnica Widzowska w gminie Kruszyna była Gabriela z Zawadzkich Jastrzębska, która nabyła ten majątek 13/25.08.1873 r. od Ludwika Polakowskiego za 8000 rubli. Po niej dziedziczył jej syn Bronisław Jastrzębski, a po nim jego dzieci Jerzy i Maria. Jastrzębscy byli właścicielami tego majątku do 1945 r. Czy to jest jakaś Pani rodzina ?

Panie Krzysztofie
Dziękuje za kolejne informacje. Co do grobowca Martinich w Kruszynie – odwiedziłem go w ostatnią sobotę jadąc do Częstochowy. Znaczny postęp!! Już jednego drzewa - tego za pomnikiem nie ma!!! Ostał się tylko pień. Natomiast to drugie - wyrastające z grobowca odpowiedzialne za zniszczenie płyt z napisami jeszcze stoi. Drzewo to ma prawdopodobnie tyle lat – ile lat opiekuje się tym grobem Konserwator Zabytków.
Na stronie www.kruszyna.pl/plany_zagospodarowania/mpzp_kruszyna.pdf znalazłem,

„3.Wyznacza się strefę ochrony konserwatorskiej B2 - pośredniej ochrony konserwatorskiej o rygorze utrzymania zasadniczych elementów rozplanowania, w granicach której położony jest teren wpisany do rejestru zabytków:
1) oznaczony na rysunku planu miejscowego symbolem ZCZ – fragment cmentarza rzymsko-katolickiego w granicach muru ogrodzeniowego wraz z murowaną brama (wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/412 z 1987 r.); w granicach cmentarza znajdują się nagrobki cmentarne wpisane do rejestru zabytków:
a)pomnik Kazimierza Martini z 1895r.,
b)nagrobek Marii z Sieradzińskich Chojnowskiej z 1895r.,
c)nagrobek Ernesta i Melchiora Branickich z k.XIXw.,
d)Pomnik Powstańców z 1863r.,
e)nagrobek Jana Ibagran Dais z pocz. XXw.;”

Oczywiście w podpunkcie a) powinno być:
a) Pomnik Katarzyny Martini z 1854 roku (o ile nie jest starszy - mąż jej zmarł w przecież w 1837roku i prawdopodobnie wtedy powstał ten grób).
Zastanawia brak w powyższym dokumencie grobowca Lubomirskich.

To drugie drzewo trzyma w uścisku swymi konarami popękane płyty, zapewne z nazwiskami pochowanych tam osób. Może Towarzystwu Przyjaciół Kruszyny uda się doprowadzić oczyszczanie tego zabytku do końca i znów będziemy wiedzieć kto tam spoczywa!!

Józefa Podczaska poślubiła wdowca Sewryna Walgona

metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=3&z...#zoom=1&x=513&y=2089

# 10.IV.1831 Boczki par.Rossoczyca akt nr 2
„..zawarte zostało małżeństwo między urodzonym Sewerynem Walgon Baronem w …. Religij Ewangelicki liczącym lat czterdzieści osm dziedzicem dóbr Borowna i tam zamieszkałym a urodzonąm(?) Józefą Podczaską Panną licząca lat dwadzieścia osm zamieszkałą w Wsi Boczkach z …… z urodzony Eleonory i Stanisława Podczaskich Małżonków, z których Eleonora Podczaska przy życiu będąca w Xięstwie Poznańskim za Granicą mieszkająca …”

/Józefa Podczaska/ /Seweryn baron Waldgon/
Niestety nie znam ani miejsca ani daty jej urodzin i zgonu. Podany wiek w akcie ślubu 28 lat wskazywałby na 1803 rok + jak myślę można odjąć kilka do kilkunastu lat . W „Herbarzu szlachty sieradzkiej” E.H.Neyman Józefa pojawia się jako trzecie dziecko po
Karolinie *?
Kunegundzie * ok.1794
A przed
Władysławem *27.VI.1791 Żdony
i Jakubem * 28.VII.1798 Opatów[ek] mężem Emilii Martini
Zapewne urodziła się w XVIII wieku, ale gdzie? – szukam, ale jeszcze nie znalazłem.
Kiedy i gdzie zmarła - też nie wiem? Przeglądałem księgi zmarłych Borowna do 1850 r , ale tam jej nie znalazłem.


I jeszcze pytanie o Jakuba Podczaskiego – komisarza wieluńskiego zmarłego w Białej, ale wpisanego do ksiąg par.Pajęczno. W Białej też istniała parafia. Zastanawiające jest dlaczego nie tam aktu jego zgonu?
Zmarł w 1 kwietnia 1832 „..... o godzinie dwunastej w południe w Domu Dworskim w Biały pod Numerem pierwszym Umarł Wielmozny Jakub Podczaski Dziedzic Dóbr Biały i Gawłowa lat trzydzieści cztery wieku zycia mający, Syn Wielmoznego Stanisława Eleonory z Biernackich Małżonków Podczaskich zamieszkałych niegdy w Piwonicach Obwodzie Kaliskim zostawiwszy po sobie owdowiała Żonę Wielmożna Emilię z Martynow Podczaską zamieszkała na teraz w Biały
Czy ktoś może wie gdzie został pochowany: w Białej, w Pajęcznie, a może w Kruszynie w grobowcu Martinich? Pozdrawiam Włodzimierz Gędek

Powinni i to drzewo usunąć z grobowca Martinich. Nie wiem czy to nie było przypadkiem tak, że grobowiec rozbito w celu splądrowania. Następnie już tego nie uporządkowano tylko powstały otwór i rozbitą płytę zasypano ziemią, na której wyrosło drzewo. Albo celowo je tam posadzono. Nie wiem czy na płycie grobowca Martinich były jakiekolwiek napisy. Ta płyta jest raczej tak zniszczona, że nic się nie odczyta.
Do rejestru zabytków powinny być też wpisane inne nagrobki z tego cmentarza, nie tylko Lubomirskich. Nie wiem dlaczego ich nie ma. Oprócz błędu z napisem Kazimierz Martini z 1895 r. popełniono błąd w podpunkcie e)nagrobek Jana Ibagran Dais z pocz. XX w. W rzeczywistości pochowano tam dzieci Idę Davis zm. 3.01.1904 r. w wieku 2 lat i 7 miesięcy oraz Emmę Davis zm. 15.01.1904 r. w wieku 5 lat. Były to córki Józefa, zarządzającego stajnią książęcą w Kruszynie i Emmy z Tichuch. Obie urodziły się w Austrii.
Dziękuję za link do aktu ślubu Seweryna Waldgon z Józefą Podczaską. Ona nie mogła umrzeć w Borownie, bowiem w 1835 r. sprzedała majątek. Z córką musiała przeprowadzić się gdzie indziej.
Dlaczego zgon Jakuba Podczaskiego wpisano w Pajęcznie nie wiem, ale to może oznacza, że właśnie tam go pochowano. Ale czy rzeczywiście tam spoczął trudno powiedzieć. Od 1832 r. minęło sporo czasu i jego grób mógł się nie zachować. Oczywiście do Kruszyny też mogli go przewieźć. Generalnie jednak na razie są to spekulacje.

Właściciele Lgoty i Widzowa w parafii Kruszyna
Chcąc dowiedzieć się na temat kolejnych właścicieli wsi w parafii Kruszyna i wywołany przez Krystiana Stacherskiego temat – „Parcelacja dworów szlacheckich XX wieku” - zmobilizowało mnie to do sporządzenia drzewa genealogicznego właścicieli wsi Widzowa - Polakowskich i właścicieli wsi Lgota- Danielewiczów.
Drzewo sporządziłem w oparciu o dostępne w Family Search akty kościelne z parafii Kruszyna: 1/ Akt urodzenia Danielewicz Wacława Marianna-rok 1878(31) Lgota; 2/Akt urodz- Danielewicz Jan-1879(109) Lgota; 3/Akt urodzenia: Danielewicz Henryk-1884(46) Lgota; 4/Akt urodzenia-Danielewicz Irena Michalina-rok 1894(136); 5/Akt małż. 1 luty 1875 r.(10)- Justyn Zalejski i Ludwika Danielewicz; 6/ Ślub Danielewicz Maksymilian X Polakowska Leokadia-rok 1877(6)-Widzów; 7/ Ślub Janowski Leon i Danielewicz Wacława-1897(33); 8/ Akt zgonu-1873(45) Danielewicz Jadwiga; 9/ Akt zgonu-1903(41) Danielewicz-Polakowska Leokadia.
Badając akt ślubu Ludwiki Danielewicz z Justynem Zalejskim(1875-10) wynika, że Ludwika Danielewicz urodziła się we wsi Zbęchy parafia Lubiń, powiat Kościan gmina obecnie Krzywiń, województwo wielkopolskie. Tak więc z tego aktu można się dowiedzieć, skąd przybyła rodzina Danielewiczów do wsi Lgota.
Z aktu zgonu Leokadii Danielewicz zd. Polakowska dowiedziałem się, że urodziła się we wsi Ruszki w parafii Bedlno Kutnowskiego powiatu w Warszawskiej Guberni. Z tego aktu można wywnioskować, z jakich okolic przybyła rodzina Polakowskich.
Czego nie jestem pewien, to że z aktu zgonu-1873(45) Danielewicz Jadwiga wkleiłem do drzewa Józefa Danielewicza jako brata Maksymiliana Danielewicza.
Może uda się z pomocą naszego Forum TGZCz poszerzyć wiedzę o Danielewiczach i Polakowskich.