Ziemiaństwo z okolic Częstochowy 1793 – 1945

Witam Dom z 1881r stoi na skrzyżowaniu ulic Dworska/ Akacjowa Woli Hankowskiej. Znajdują się na nim inicjały z cegły H.D i 1881 rok. Wygląda na to że to inicjały Henryk Dobrowolski.

Witam Dom z 1881r stoi na skrzyżowaniu ulic Dworska/ Akacjowa Woli Hankowskiej. Znajdują się na nim inicjały z cegły H.D i 1881 rok. Wygląda na to że to inicjały Henryk Dobrowolski.

Ten dom ma adres Akacjowa 120. Prawdopodobnie wybudowany przez Henryka Dobrowolskiego. Aczkolwiek właściwy dwór znajduje się przy ulicy Dworskiej 26. Znajdują się na nim inicjały HD i data 1890. Jeżeli zaś chodzi o dom przy ulicy Akacjowej 120 to jedynie data jest tutaj zagadką, bowiem w 1881 r. Henryk Dobrowolski nie był jeszcze właścicielem dóbr Wola Hankowska, gdyż został nim rok później. Być może jednak wcześniej był ich dzierżawcą i miał je przyobiecane dlatego wystawił ten budynek.
Henryk Dobrowolski, właściciel dóbr Wola Hankowska, zmarł 10.09.1901 r. o godzinie 5 po południu w Woli Hankowskiej w wieku 41 lat, urodzony w Rudnikach, syn zmarłych Romana Jakuba i Marianny z domu Ponikiewska małżeństwa Dobrowolskich, pozostawił po sobie żonę Zofię z domu Benda. Świadkowie: Jan Zawisza i Stanisław Wiesiołowski obaj obywatele z Częstochowy. (ASC parafii św. Zygmunta w Częstochowie, akt zgonu nr 875 z 1901 r.) Kurier Warszawski zamieścił nekrolog z którego wynika, że pochowany został w Rędzinach.
Majątek Wola Hankowska został rozparcelowany przez wdowę po Henryku Dobrowolskim w 1906 r. a następnie pochodzące z niego działki sprzedano kilkudziesięciu osobom.
Poniżej fotografie domu z ul. Akacjowej. Kurier Warszawski, nr 253 z 13.09.1901, s. 8.
   

 

Dobrowolscy
Członkowie rodziny Dobrowolskich byli właścicielami dwóch majątków ziemskich położonych w okolicach Częstochowy, tj. Rudniki i Wola Hankowska:
Jakub Roman Dobrowolski nabył Rudniki od Antoniego Nowickiego 4/16.09.1856 r. za 210.000 zł, tj. 31.500 rubli.
Tadeusz Stefan Dobrowolski nabył Rudniki od Jakuba Romana Dobrowolskiego 31.12.1882/12.01.1883 r. za 69.110 rubli.
Johan Ernest August Lur syn Augusta nabył Rudniki na licytacji publicznej w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie 22.06.1892 r. za 50.000 rubli.
Majątek Rudniki i wszyscy jego właściciele opisani zostali na str. 24.
Henryk Emil Dobrowolski syn Romana nabył Wolę Hankowską od Antoniego Karśnickiego 15/27.06.1882 r. za 20.000 rubli.
Po śmierci Henryka Dobrowolskiego dobra Wola Hankowska odziedziczyła wdowa po nim Anastazja Zofia Dobrowolska z domu Bende córka Kazimierza, na podstawie jego testamentu sporządzonego przed częstochowskim notariuszem Biernackim za nr aktu 2043 z dnia 25.08/7.09.1901 r. Zatwierdzono 5/18.06.1902 r.
W 1906 r. wdowa po Henryku Dobrowolskim rozparcelowała majątek Wola Hankowska.
Majątek Wola Hankowska i wszyscy jego właściciele opisani zostali na str. 59.
Rodzina ta jak pokazują metryki pochodziła z Wielkopolski. Jakub Roman Dobrowolski urodził się 25.07.1820 r. w Rumiejkach Szlacheckich w parafii Środa Wielkopolska. Ochrzczony został wraz z siostrą Izabelą Wiktorią (ur. 4.09.1821 r. w Rumiejkach Szlacheckich) dnia 10.04.1822 r. Jednakże Izabela Wiktoria została ochrzczona również z wody 4.09.1821 r. i wtedy jako jej datę urodzenia podano 2.09.1821 r. Ich rodzicami byli Mateusz i Marianna z domu Niewiecka. Mateusz Dobrowolski w aktach chrztu dzieci jest tytułowany jako urodzony, sędzia. Mateusz i Marianna Dobrowolscy posiadali również córkę Emilię zmarłą w Rumiejkach Szlacheckich w wieku 6 miesięcy 24.01.1825 r. Aczkolwiek jej akt zgonu sporządzono w parafii Nietrzanowo. Izabela Wiktoria Dobrowolska w 1840 r. poślubiła w parafii Winnagóra Macieja Kapuścińskiego. Posiadała z nim 6 dzieci urodzonych w Środzie Wielkopolskiej: Jadwigę (ur. 1841), Józefę (ur. 1844), Helenę (ur. 1846), Władysława (ur. 1849), Wacława (ur. 1850), Stanisławę (ur. 1856). Jadwiga Kapuścińska zmarła w 1863 r. w Środzie Wielkopolskiej na suchoty. Jej ojciec Maciej Kapuściński zmarł w Środzie Wielkopolskiej 15.10.1873 r. w wieku 62 lat. W akcie zgonu jako przyczynę podano cholerę, a jako zawód zmarłego podano lekarz. Nie jest jasne kiedy zmarła jego żona Izabela Wiktoria z Dobrowolskich Kapuścińska.
Niewiele wiadomo natomiast o rodzicach Jakuba Romana i Izabeli Wiktorii, tj. Mateuszu i Mariannie z Niewieckich. Mateusz jest w aktach chrztu dzieci wymieniony tylko jako sędzia i urodzony. Byłby więc szlacheckiego pochodzenia, sprawującym funkcję sędziego. Mateusz Dobrowolski, sędzia, dziedzic Rumiejek, zmarł 18.02.1831 r. w Poznaniu w wieku 50 lat na gorączkę. Akt zgonu sporządzono w parafii Nietrzanowo. Nie wiadomo jak nazywali się jego rodzice i gdzie się urodził, ale wiadomo, że był dziedzicem wsi Rumiejki. Natomiast nie są znane losy jego żony oraz jej pochodzenie.
Herbarz Adama Bonieckiego wspomina o kilku rodzinach szlacheckich o nazwisku Dobrowolski, jednakże do żadnej z nich nie przypisano Mateusza Dobrowolskiego wraz żoną i dziećmi. Natomiast Herbarz Uruskiego wspomniał o Mateuszu, jego żonie i dwójce synów tj. Tadeuszu i Henryku. Wszyscy zostali przypisani do herbu Pocisk (Seweryn Uruski, Rodzina: herbarz szlachty polskiej, t. 3, Warszawa 1906, s. 193.). Dobrowolscy herbu Pocisk mieli pochodzić od Antoniego, nobilitowanego w 1775 r. Jednakże Mateusz Dobrowolski nie został przypisany do żadnego z potomków Antoniego jako syn czy wnuk, a jedynie figuruje jako osoba bez podania personaliów ojca i matki. Dodatkowo błędnie podano nazwisko jego żony jako Zatorska. Przypisanie więc Mateusza Dobrowolskiego do herbu Pocisk należy na razie uznać za hipotezę, bowiem Herbarz Uruskiego zawiera niestety wiele pomyłek.Interesujący nas tutaj Jakub Roman Dobrowolski poślubił około 1850 r. Marię Ponikiewską, której rodzice Stefan i Józefa z Gostyńskich byli właścicielami majątku Wiśniewo w gminie Wągrowiec (obecnie powiat Wągrowiec, województwo wielkopolskie). Jakub i Maria z Ponikiewskich Dobrowolscy posiadali na pewno czworo dzieci: Marię Antoninę (ur. ok. 1851), Tadeusza (ur. ok. 1854 w Rumiejkach), Jadwigę (ur. ok. 1857 w Wiśniewie),  Henryka (ur. 24.09.1859 w Rudnikach). Nie jest jasna przyczyna dla której Jakub Dobrowolski wraz z żoną opuścili zabór pruski i postanowili przenieść się do zaboru rosyjskiego i osiąść w majątku Rudniki nabytym w 1856 r.
W trakcie zamieszkiwania w Rudnikach śluby w kościele w Rędzinach wzięły dwie córki: Maria Antonina 10.07.1877 r. poślubiła Teodora Bukowińskiego z Warszawy, a Jadwiga 30.01.1881 r. wyszła za mąż za Adolfa Śmiechowskiego również zamieszkałego w Warszawie. W dniu 3.05.1878 r. w Rudnikach urodził się Ludomir Bukowiński syn Marii Antoniny z Dobrowolskich i Teodora Bukowińskiego. Dalsze losy Marii Antoniny i jej męża Teodora Bukowińskiego oraz syna pozostają nieznane. Natomiast Jadwiga wraz z mężem Adolfem Śmiechowskim zamieszkała po ślubie w Warszawie. Adolf Śmiechowski zmarł 14.07.1889 r., a jego żona Jadwiga z Dobrowolskich 31.05.1904 r. Posiadali na pewno dwoje dzieci tj. Witolda ur. 24.10.1881 i zm. 13.09.1882 r. oraz Zofię zm. 12.10.1906 r. w Warszawie. Jednakże dzieci, a konkretnie córek było na pewno więcej gdyż w nekrologu Jadwigi w 1904 r. napisano o córkach. Nie wiadomo, gdzie i kiedy urodziły się te córki. Na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie znajduje się zaniedbany grobowiec rodziny Śmiechowskich w którym pochowano: Adolfa Śmiechowskiego, jego żonę Jadwigę, ich dzieci Witolda i Zofię oraz Marię z Ponikiewskich Dobrowolską - matkę Jadwigi z Ponikiewskich Dobrowolskiej (kwatera 40, rząd 3, miejsce 24). Inskrypcje nagrobne podane na stronie internetowej są w niektórych przypadkach błędne i tak jako rok zgonu Witolda Śmiechowskiego podano 1883 (zmarł w 1882), a rok zgonu Marii Dobrowolskiej podano 1891 (zmarła 1890).
Synami Jakuba Romana Dobrowolskiego i Marii z Ponikiewskich byli Tadeusz Stefan oraz Henryk Emil. Tadeusz Stefan Dobrowolski nabył dobra Rudniki od swojego ojca w 1883 r., prawdopodobnie żony oraz dzieci nie posiadał, a zmarł w 1891 r. w Rudnikach. Pochowany został na cmentarzu w Rędzinach. Natomiast Henryk Emil Dobrowolski poślubił Zofię z domu Benda lub Bende, ale nie wiadomo gdzie i kiedy. W 1882 r. nabył majątek Wola Hankowska, a zmarł 10.09.1901 r. tamże. Cały ten majątek zapisał swojej żonie, która rozparcelowała go w 1906 r. Prawdopodobnie dzieci nie posiadali. Pochowany został na cmentarzu w Rędzinach.
Tadeusz Stefan Dobrowolski zmarł w Rudnikach 22.10.1891 r., a majątek Rudniki został po jego śmierci sprzedany w 1892 r. na licytacji publicznej. Jego ojciec i wcześniejszy właściciel tych dóbr zamieszkał u drugiego z synów tj. u Henryka w Woli Hankowskiej i tam zmarł 29.08.1901 r. Niestety nie jest jasne gdzie został pochowany, ale podejrzewam również grób w Rędzinach, gdzie spoczęli jego dwaj synowie. Natomiast żona Jakuba Romana Dobrowolskiego - Maria z Ponikiewskich zmarła w Warszawie 20.11.1890 r. zapewne przebywając akurat u swej córki Jadwigi z Dobrowolskich Śmiechowskiej, a pochowana została w grobowcu Śmiechowskich.
Na cmentarzu parafialnym w Rędzinach zachował się grób w którym jak wynika z inskrypcji pochowano braci Henryka i Tadeusza Dobrowolskich. Czy w grobie tym spoczywa również ich ojciec? Tego nie wiadomo, aczkolwiek nigdzie indziej jego grobu nie ma, a biorąc pod uwagę miejsce spoczynku synów można podejrzewać, że i on również tutaj spoczywa. Brakuje niestety tylko potwierdzającej to inskrypcji. Grób Dobrowolskich na cmentarzu w Rędzinach pozostaje zaniedbany, a z grobonetu cmentarza w Rędzinach wynika, że jest on nieopłacony i być może któregoś dnia zostanie zlikwidowany.
Z ksiąg metrykalnych parafii Rędziny:
Dnia 24.09.1859 r. o godzinie 12 w nocy urodził się w Rudnikach Henryk Emil Dobrowolski syn Romana Dobrowolskiego dziedzica dóbr Rudniki lat 39 tamże zamieszkałego i Marii z Ponikiewskich lat 30. Rodzice chrzestni: Henryk Hilke urzędnik Komisji Skarbu z Warszawy i Emilia Saint Paul z Rędzin. Świadkowie: Michał Chalbiniak lat 30 i Wawrzyniec Nocuń lat 33, obaj gospodarze z Rudnik (akt urodzenia nr 81 z 1859).
Dnia 28.06/10.07.1877 r. o godzinie 6 po południu ślub Teodor Tadeusz Bukowiński kawaler podmajster stolarski lat 30 syn Mateusza i Ludwiki z domu Sieuniecka? zamieszkały w Warszawie urodzony w Brudnowie z Maria Antonina Dobrowolska panna urodzona w Prusach córka Romana i Marianny z Ponikiewskich zamieszkała w Rudnikach mająca ukończone lat 26. Umowy przedślubnej nie zawarli. Świadkowie: Antoni Nowak rolnik lat 50 i Ignacy Wychowaniec rolnik lat 46, obaj zamieszkali we wsi Rudniki (akt ślubu nr 17 z 1877).
Dnia 21.04/3.05.1878 r. o godzinie 3 po południu urodził się w Rudnikach Ludomir Bukowiński syn Teodora Tadeusza Bukowińskiego podmajstra stolarskiego lat 31 zamieszkałego w Rudnikach i Antoniny z Dobrowolskich lat 27. Rodzice chrzestni: Roman Dobrowolski i Marianna Dobrowolska. Świadkowie: Antoni Nowak rolnik lat 50 i Antoni Nocuń rolnik lat 60, obaj zamieszkali we wsi Rudniki (akt urodzenia nr 78 z 1878).
Dnia 18/30.01.1881 r. o godzinie 6 wieczorem ślub Adolf Śmiechowski kawaler lat 34 syn Antoniego i Ewy z domu Wołowska urodzony we wsi Skrzypki parafii Tarczyn w Warszawskiej Guberni technik w mieście Warszawa tamże zamieszkały pod nr 1791/2 z Jadwiga Dobrowolska panna urodzona w Wiśniewie córka Romana i Marianny z Ponikiewskich właścicieli majątku Rudniki lat 24 zamieszkała przy rodzicach we wsi Rudniki. Umowy przedślubnej nie zawarli. Świadkowie: Antoni Nowak lat 55 i Antoni Nocuń lat 62 rolnicy zamieszkali we wsi Rudniki (akt ślubu nr 5 z 1881).
Dnia 10/22.10.1891 r. o godzinie 11 rano zmarł w Rudnikach Tadeusz Stefan Dobrowolski właściciel majątku Rudniki lat 37 urodzony we wsi Rumiejki powiatu Średzkiego w Księstwie Poznańskim syn Romana i Marianny z domu Ponikiewska małżeństwa Dobrowolskich. Świadkowie: Ignacy Wychowaniec lat 62 i Konstanty Nocoń lat 50, obaj rolnicy zamieszkali we wsi Rudniki (akt zgonu nr 56 z 1891).
Z ksiąg metrykalnych parafii św. Zygmunta w Częstochowie:
Dnia 16/29.08.1901 r. o godzinie 2 rano zmarł w Woli Hankowskiej Roman Jakub Dobrowolski, obywatel zamieszkały przy synu w Woli Hankowskiej, urodzony w Rumiejkach Szlacheckich w powiecie Środa w Prusach, syn zmarłych Mateusza i nieznanej z imienia matki z domu Gostyńska małżeństwa Dobrowolskich, pruski poddany, lat 81, wdowiec. Świadkowie: Henryk Dobrowolski obywatel z Woli Hankowskiej i Stanisław Wiesiołowski obywatel zamieszkały w Częstochowie, obaj pełnoletni (akt zgonu nr 835 z 1901). W akcie zgonu jako matkę zmarłego podano błędnie nieznaną z imienia Gostyńską. W rzeczywistości matką zmarłego była Marianna Niewiecka, natomiast Józefa Gostyńska była matką Marii z Ponikiewskich Dobrowolskiej czyli żony zmarłego Romana Jakuba Dobrowolskiego.
Dnia 28.08/10.09.1901 r. o godzinie 5 po południu zmarł w Woli Hankowskiej Henryk Dobrowolski ziemianin zamieszkały w Woli Hankowskiej urodzony w Rudnikach syn zmarłych Romana Jakuba i Marianny z domu Ponikiewska małżeństwa Dobrowolskich, lat 41, pozostawił po sobie owdowiałą żonę Zofię z domu Benda. Świadkowie: Jan Zawisza i Stanisław Wiesiołowski obaj obywatele pełnoletni zamieszkali w Częstochowie (akt zgonu nr 875 z 1901).
Z ksiąg metrykalnych parafii Przemienienia Pańskiego w Warszawie:
Dnia 12/24.10.1881 r. o godzinie 9 rano urodził się w Warszawie przy ulicy Długiej 590 Witold Antoni Śmiechowski syn Adolfa Śmiechowskiego obywatela lat 41 zamieszkałego w Warszawie przy ulicy Długiej 590 i Jadwigi z Dobrowolskich lat 23. Rodzice chrzestni: Roman Dobrowolski i Anna Śmiechowska. Świadkowie: Dominik Wenerski obywatel i Paweł Sokołowski obywatel, obaj pełnoletni zamieszkali w Warszawie (akt urodzenia nr 8 z 1882).
Dnia 1/13.09.1882 r. o godzinie 7 wieczorem zmarł w Warszawie Witold Śmiechowski mający 10 miesięcy, zamieszkały przy rodzicach przy ulicy Długiej 590, urodzony w Warszawie, syn Witolda Śmiechowskiego i Jadwigi z Dobrowolskich. Świadkowie: Adolf Śmiechowski urzędnik i Wincenty Kowalski urzędnik, obaj pełnoletni zamieszkali w Warszawie (akt zgonu nr 155 z 1882). Spisujący akt zgonu urzędnik popełnił błąd zapisując Witolda Śmiechowskiego jako ojca zmarłego Witolda. W rzeczywistości ojcem był Adolf Śmiechowski.
Z ksiąg metrykalnych parafii św. Aleksandra w Warszawie:
Dnia 2/14.07.1889 r. o godzinie 5 wieczorem zmarł w Warszawie pod numerem 1271 litera A Adolf Śmiechowski urzędnik fabryki lat 49 urodzony we wsi Kadłubek syn Antoniego i Ewy z Wołowskich, pozostawiwszy po sobie owdowiałą żonę Jadwigę z domu Dobrowolska. Świadkowie: Stefan Łastowiecki i Julian Harasimowicz obaj urzędnicy pełnoletni zamieszkali w Warszawie (akt zgonu nr 435 z 1889). Jako miejsce urodzenia Adolfa Śmiechowskiego w akcie zgonu podano Kadłubek, a tymczasem w akcie ślubu były to Skrzypki.
Dnia 8/20.11.1890 r. w godzinie porannej zmarła w Warszawie pod numerem 1674 litera A Maria Dobrowolska z domu Ponikiewska, zamężna, lat 60, urodzona we wsi Wiśniewo w Wielkim Księstwie Poznańskim, córka Stefana i Józefy małżeństwa, pozostawiła po sobie owdowiałego męża Romana byłego ziemianina. Świadkowie: Henryk Dobrowolski ziemianin i Andrzej Król służący kościelny, pełnoletni, pierwszy zamieszkały we wsi Wola Hankowska w powiecie częstochowskim, a drugi w Warszawie (akt zgonu nr 734 z 1890).
Z ksiąg metrykalnych parafii św. Krzyża w Warszawie:
Dnia 29.09/12.10.1906 r. o godzinie 21.45 zmarła w Warszawie pod numerem 1313 litera C na ulicy Ordynackiej Zofia Halina Śmiechowska niezamężna telefonistka, lat 21, urodzona w Warszawie córka Adolfa i Jadwigi z domu Dobrowolska małżeństwa Śmiechowskich. Świadkowie: Władysław Lipowski artysta muzyczny i Józef Grzybowski właściciel składu węgla, obaj pełnoletni zamieszkali w Warszawie (akt zgonu nr 414 z 1906).
Poniżej nekrologi:
Adolf Śmiechowski: Kurier Warszawski, nr 194 z 16.07.1889, s. 5.
Maria z Ponikiewskich Dobrowolska: Kurier Warszawski, nr 322 z 21.11.1890, s. 5.
Jadwiga z Dobrowolskich Śmiechowska: Kurier Warszawski, nr 151 z 2.06.1904, s. 6.
Zofia Śmiechowska: Kurier Warszawski, nr 284 z 14.10.1906, s. 11.
Na fotografii z 13.09.2022 r. grób Tadeusza i Henryka Dobrowolskich w Rędzinach (kwatera D, rząd 16, grób 15)
 
 
 
 

Jestem bardzo wdzięczna za ten wartościowy materiał. Dziękuję.

Chciałem jeszcze dodać: 
Zofia Śmiechowska: Kurier Warszawski, nr 284 z 14.10.1906, s. 11.
Na fotografii z 13.09.2022 r. grób Tadeusza i Henryka Dobrowolskich w Rędzinach (kwatera D, rząd 16, grób 15)
Niestety ciągle wyświetla się komunikat: "Rozmiar załączanego pliku obrazka przekracza dozwolony limit przez konfigurację".
Wcześniejsze zdjęcia załączyły się bez problemu. Nie wiem co ma znaczyć ten komunikat. Generalnie jeśli ktoś jest ciekawy to może zobaczyć nekrolog Zofii Śmiechowskiej w internecie, gdyż roczniki Kuriera Warszawskiego są w całości zeskanowane. Co do grobu Tadeusza i Henryka Dobrowolskich w Rędzinach to znajduje się on w grobonecie rędzińskiego cmentarza. Jeśli jednak ktoś chciałby ode mnie otrzymać zdjęcia tego grobu, proszę o wiadomość prywatną i wtedy je prześlę pod wskazany adres meilowy. 
Z forum genealodzy.czestochowa.pl poznikały również zdjęcia, które dawniej tutaj wstawiłem.