W przyszla niedziele 29 maja 2016, dla uczczenia pamieci Polakow zmarlych na emigracji, odbeda sie w Montmorency (pod Paryzem), uroczystosci pod auspicjami wladz miejskich wraz z udzialem, miedzy innymi, Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji.do ktorego naleze. Bede oczywiscie reprezentowac Czestochowe.
O godz. 11:15 - msza w Kolegiacie sw. Marcina w Montmorency, o 13-ej zlozenie kwiatow na grobach osob zasluzonych dla Polski - na cmentarzu w Montmorency, przy ulicy Galliéni. Zapraszam do wziecia udzialu w tych uroczystosciach w imieniu Towarzystwa
www.tombeauxpolonais.eu
Od XIX wieku na cmentarzu pochowano kilkuset Polaków, m.in.:
Józef Babiński – lekarz polskiego pochodzenia, neurolog
Bolesław Biegas – rzeźbiarz
Tadeusz Błociszewski – pedagog, powstaniec 1848 roku, prezes Instytucji Czci i Chleba
Olga Boznańska – malarka
Karol Brzostowski – reformator społeczny, właściciel ziemski
Jan Chalecki (prawdopodobnie) – generał w czasie powstania styczniowego, generał-major armii Imperium Rosyjskiego, najstarszy stopniem z dowódców polskich, służących w szeregach powstańczych[2]
Stephane du Chateau – architekt mieszkający i tworzący we Francji
Aleksander Chodźko – poeta
Wanda Wolska Conus – historyk, bizantynolog, filolog klasyczny, mecenas kultury
Marian Czarnecki – pułkownik, założyciel i prezes Stowarzyszenia Polskich Kombatantów we Francji, pracownik Radia Wolna Europa[3]. Jego prochy zostały w 2011 roku przeniesione na Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Henryk Dembiński – gubernator wojskowy Warszawy w okresie powstania listopadowego
Wiesław Domaniewski – wybitny działacz Organizacji Młodzieży Narodowej[4]
Franciszek Henryk Duchiński – etnograf i historyk, działacz emigracyjny
Cyprian Godebski – rzeźbiarz
Antoni Gorecki – poeta, satyryk i bajkopisarz, powstaniec listopadowy i uczestnik wojen napoleońskich
Józef Jaklicz – legionista, zastępca Szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego, zastępca Szefa Sztabu Naczelnego Wodza w kampanii wrześniowej 1939 r., dowódca piechoty dywizyjnej 3. Dywizji Piechoty w kampanii francuskiej 1940 r., następnie dowódca Wojska Polskiego we Francji i szef ewakuacji z Francji do Wielkiej Brytanii, zaś po wojnie skarbnik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu[5]
Eustachy Januszkiewicz – pisarz, wydawca, publicysta i księgarz
Teodor Jełowicki – sekretarz gubernialny kijowski, marszałek powiatu humańskiego
Zygmunt Kaczkowski – powieściopisarz i poeta, działacz narodowowyzwoleńczy
Maria Kasterska – pisarka, doktor literatury francuskiej
Karol Otto Kniaziewicz – uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech, działacz emigracyjny. Jego pogrzeb 21 maja 1841 roku był pierwszym polskim pogrzebem na tym cmentarzu
Jerzy Stefan Langrod – prawnik, specjalista w dziedzinie prawa administracyjnego, nauki organizacji i zarządzania oraz prakseologii
Tadeusz Makowski – malarz
Adam Mickiewicz – pochowany tu w 1856 roku, zwłoki sprowadzone ze Stambułu. Prochy poety przeniesiono w 1890 roku na Wawel, ostatecznie spoczął w Kryptcie Wieszczów Narodowych na Wawelu
Celina Mickiewiczowa – żona Adama Mickiewicza. Jej zwłoki przeniesiono tutaj po eksumacji z Cmentarza Père-Lachaise. Grobowiec rodziny Mickiewiczów istnieje do dziś
Julian Ursyn Niemcewicz – dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz
Cyprian Kamil Norwid – poeta zmarł w 1883 roku w kościelnym przytułku w Ivry pod Paryżem i tam został pochowany, ale po pięciu latach wygasła licencja na zachowanie nagrobka, więc szczątki przeniesiono do tutejszej zbiorowej mogiły polskiej. W 2001 roku urnę z ziemią z grobu przeniesiono do Krypty Wieszczów Narodowych na Wawelu
Władysław Oleszczyński – rzeźbiarz
Helena Paderewska – działaczka społeczna, żona kompozytora i premiera Ignacego Paderewskiego
Alfred Paderewski – syn Ignacego Paderewskiego[6]
Roman Palester – kompozytor, od 1947 przebywający i tworzący na emigracji
Władysław Pańczak – dziennikarz lwowski aktywny w okresie międzywojennym oraz w czasie II wojny światowej
Delfina Potocka – przyjaciółka m.in. Zygmunta Krasińskiego
Klaudyna Potocka – opiekunka powstańców listopadowych, twórczyni instytucji dobroczynnej „Czci i chleba” opiekujące się nad emigrantami
Andrzej Prus-Bogusławski – oficer, cichociemny, dziennikarz, pisarz, autor książek historycznych
Franciszek Jan Pułaski – historyk, historyk literatury, polityk i dyplomata
Karol Sienkiewicz – poeta, historyk, działacz społeczno-polityczny, współtwórca Biblioteki Polskiej w Paryżu
Kazimierz Sosnkowski – Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej. Urnę z jego prochami sprowadzono w 1992 roku do warszawskiej archikatedry św. Jana
Artur Stępiński – działacz emigracyjny, inżynier dróg i mostów, nauczyciel
Aleksander Stryjeński – oficer, inżynier wojskowy i cywilny, kartograf
Władysław Alojzy Strzembosz – bibliotekarz, bibliograf i bibliofil, kolekcjoner rycin, publicysta, działacz emigracyjny
Józef Szermentowski – malarz pejzażysta
Aleksander Wat – pisarz i poeta
Kazimierz Roman Woźnicki – literat, publicysta, działacz emigracyjny, dyplomata, bibliotekarz
Józef Wyrwa – dowódca oddziału partyzanckiego AK, Hubalczyk
Tadeusz Wyrwa – historyk, pisarz emigracyjny[7]
Władysław Zamoyski – generał wojsk polskich w powstaniu styczniowym
Włodzimierz Zieliński – major Wojska Polskiego, weteran Legionów, konsul RP w Paryżu
Władysław Żeleński – prawnik, historyk i publicysta
Kazimierz Żółtowski (1905–1970).
Na murze cmentarnym w 1970 roku umieszczono 30 tablic upamiętniających udział polskich żołnierzy w wielu walkach II wojny światowej oraz polskie ofiary hitleryzmu i komunizmu (w 1990 roku złożono tu również urnę z ziemią z Katynia), a później również i współczesne – upamiętniające ofiary stanu wojennego. Znajduje się tu również tablica z napisem po francusku: „Narodowi polskiemu, który ofiarował tak wiele swoich dzielnych dzieci Francji – wdzięczne miasto Montmorency i departament Val-d'Oise”[8].
Kolegiata św. Marcina:
W miejscowym kościele, w kolegiacie św. Marcina znajduje się rzeźba epitafijna polskich emigrantów – Juliana Ursyna Niemcewicza i Karola Ottona Kniaziewicza dłuta Władysława Oleszczyńskiego z 1848 roku. W kolegiacie pochowani są również:
Adam Jerzy Czartoryski – przywódca Wielkiej Emigracji
Anna Zofia z Sapiehów Czartoryska – żona Adama Czartryskiego, prochy obojga przeniesiono w 1865 roku do Sieniawy na Podkarpaciu, gdzie zostały złożone w rodowej krypcie.
Pielgrzymki
Od 1843 roku Montmorency jest celem pielgrzymek Polaków, które odbywają się corocznie w maju lub czerwcu. Uroczystość rozpoczyna się od żałobnej mszy świętej za wszystkich Polaków zmarłych na wygnaniu, z patriotycznym kazaniem po francusku i hymnem „Boże, coś Polskę”, po czym pochód ze sztandarami przechodzi przez miasto, od kościoła na cmentarz, aby złożyć kwiaty na grobach zasłużonych i wziąć udział w kweście na konserwację nagrobków.
Pielgrzymki te urządza Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu, mając ten obowiązek wpisany do statutu. Pielgrzymki odbywały się również w czasie niemieckiej okupacji Francji podczas II wojny światowej, wtedy msze miały charakter półjawny. W 1934 roku pielgrzymkę na cmentarz i do kolegiaty prowadził prymas Polski kardynał August Hlond, w 1982 roku – po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce – w odruchu polsko-francuskiej solidarności – arcybiskup, metropolita Paryża, kardynał Jean-Marie Lustiger, a w 1998 roku – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Warszawie, prof. Andrzej Stelmachowski.
Renowacja polskich nagrobków
W latach 2007 i 2008 nauczyciele i uczniowie Zespołu Państwowych Szkół Plastycznych im. Józefa Szermentowskiego w Kielcach dokonali renowacji 21 nagrobków wybitnych Polaków, pochowanych na cmentarzu w Montmorency. Prace prowadzone były na zlecenie Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w porozumieniu z Towarzystwem Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji[9].
Przeprowadzono renowację następujących nagrobków, mniej znanych Polaków:
B 890 – grób zbiorowy Towarzystwa Historyczno-Literackiego
B 894 – Caroline Giedroyć
B 893 – Kunegunde Giedroyć
B 870 – Romuald X. Giedroyć
C 759 – rodzina Bohomolec / Sienkiewicz
B 102 – Justin Ostrowski
C 737 – rodzina Jurjewicz
C 738 – Wojciech Sowiński
C 739 – Antoni Oleszczyński
B 803 – rodzina Góreckich
C 749 – rodzina Stryjeńskich
D 443 – rodzina Szermentowskich
730 – Stodułkiewicz
618 – Sienkiewicz
497 – Chamiec-Jaxa
668 – Podhajski
743 – Kosillowski
671 – Byszewski-Starza
637 – Lasocki
670 – Mazewski
433 – Myrton-Michalski.
_____________
AF