Lipicze

Maria Nowicka napisał: W Lustracji sołtystw województwa krakowskiego z 1711 roku znalazłam fragment dotyczący dóbr Lipicze.

"Wieś Osiny, w tej wsi Sołtystwo

Actum ut supra. (Sporządzono jak wyżej).

W tejże wsi sołtystwo w posesyji jest JMC Pana Franciszka Błezyńskiego. Zjechawszy my tam nie zastali my go tylko samę Jej MC kędy nam produkowała przywilej króla JMC Jana Trzeciego gdzie consens otrzymują Rostogowie na ustąpienie prawa de Advocatia tylko Osiny et Lipice in Palatinatu Cracovien Districtu Leloviensi na osoby Błaszyńskich małżonków. Dan(y) w Krakowie duodecima (12) Aprilis Anno Millesimo Sexcentesimo Septuagesimo Sexto (1676 rok). Dawniejszych przywilejów nie produkowali nam z kądbyśmy mogli mieć lepszą i rzetelnieyszą informacyą".

Ten wpis nie dotyczy wsi Lipicze. Zapisano: Osiny i Lipice w województwie krakowskim powiecie lelowskim. Tymczasem w 1676 r. Lipicze należały do województwa sieradzkiego powiatu radomskiego (czyli radomszczańskiego). Województwo sieradzkie istniało od XIV do XVIII w. Nazwa Lipice prawdopodobnie wiąże się z jakąś miejscowością leżącą w pobliżu Osin, która już nie istnieje.

Oczywiście źle odczytałam miejscowość. Ten dokument dotyczy dóbr Osiny i Łysiec.

Sprawa jest dość skomplikowana z powodu dawnych działów majątkowych rodziny Błeszyńskich (różnych herbów).
W moim indeksie miejscowości, które należały y historycznie do Błeszyńskich są Przybysławice. W Polsce jest 10 miejscowości o tej nazwie, ; długo trwało zanim ustaliłem, że chodzi o Przybysławice w po.miechowskim.
Jeszcze gorzej jest z Lipicami utożsamianymi z miejscowością Lipicze. W 1698 była to własność Hieronima Błeszyńskiego herbu Suchekomnaty.To ta linia Błeszyńskich, w której posiadaniu były m.in. Huta Stara i Wrzosowa.
Z kolei Błeszyńscy herbu Rogala mieli posiadłości w Krakowskiem. Żoną Piotra z Błeszna była Agnieszka z Wielkiej Lipnicy ( u podnóża Babiej Góry).
Jeszcze trochę czasu potrzeba na ostateczne wyjaśnienie, o jaką miejscowość w Krakowskiem chodzi.
cdn

Gazeta Radomskowska, Nr 31 z 29.07.1934, s. 3 – 4

Wieś Lipicze.
Wrażenia z wycieczki regionalno – krajoznawczej.
Lipicze jest to mała wioska, położona około 200 m. od szosy prowadzącej do Częstochowy, a w odległości trzech km od Kłomnic. Z szosy prawie nie poznać wioski, ponieważ jest bardzo zadrzewiona, a znajdując się na tle lasów, robi wrażenie zagajnika.
Z ramienia Sekcji Regionalno – Krajoznawczej ZNP w Radomsku odwiedziliśmy z p. prof. A. Szwedowskim właściciela dóbr w Lipiczach, p. Ziółkowskiego. Pan Ziółkowski dał się nam poznać jako doskonały gospodarz, jako wielki miłośnik tradycyj narodowych i jako szczery patriota.
Zbliżając się do wsi, spostrzegamy wśród drzew stary dworek, a za dworkiem samego gospodarza, który mimo podeszłych lat i różnych przeżyć, trzyma się zdrowo, o potężnej postawie i ruchach zdradzających jeszcze wielką energię życiową.
Zapoznajemy się bliżej z otaczającym krajobrazem.
Droga prowadząca od szosy do dworu i do wsi obsadzona jest z obydwóch stron drzewami i krzewami. Na początku tej drogi, frontem do szosy, postawione jest z desek małe schronisko dla pątników. Dworek zupełnie się gubi wśród drzew 40 – 50 letnich. Wszystkie sadzone są własną ręką p. Ziółkowskiego. Wyjątek stanowią trzy stare drzewa, które przetrwały setki lat i są jeszcze w sile wieku, są dwa stare dęby i jedna lipa. Pnie ich dochodzą do 130 cm grubości. Jedna topola nie jest tutaj tolerowana, zarzuca się jej, że jest rozsadnikiem liszek, że gdzie spadną i gniją liście topoli, tam zboże się nie rodzi i że wyciąga z gleby do 20 cm głębokości soki pożywcze dla zbóż. Opowiadając o zadrzewieniu z żalem wspomina właściciel o olbrzymim sadzie, w którym było około 140 odmian jabłoń, 120 odmian grusz, a który dostarczał mu około 10 ton doborowego owocu rocznie. Sad ten zniszczono częściowo podczas wojny, a ostatecznie i prawie doszczętnie zniszczyła zima w 1928 / 29 r.
W miejscu, gdzie dzisiaj rozlegają się wzorowo uporządkowane grunta urodzajne, płynęły przed pięćdziesięciu laty rzeki wód deszczowych, niszcząc wszelki dorobek poprzednich właścicieli. Podmokłe grunta pokrywały zarośla, z których obecnie śladu nie ma. Celem odwodnienia zakładał p. Ziółkowski rynny jodłowe zamiast dren, które trwają do 40 lat.
Wydobyte wewnętrzne warstwy ziemi podczas kopania studni i obserwowania znalezionych kawałków skał koło dworu pobudziły pomysłowego właściciela do badania niższych warstw ziemi.
Geologowie powiadają, że Lipicze leży w kotlinie, wypłukanej morzem, dlatego niższe warstwy stanowią mułek nieprzepuszczalny.
Kopiąc w ogródku przed dworkiem natrafili robotnicy w głębokości 11 m. na warstwę żwiru, w której pokazała się bardzo dobra woda o zawartości wapienno – jodowej. Pod żwirem była warstwa kaolinu, której grubości nie można było zbadać mimo tego, że kopano 40 m. w głąb. Po zarzuceniu tego dołu zaczęto kopać w odległości kilkudziesięciu metrów dół nowy. W dole tym znaleziono bryłkę siarki i rudę żelazną. Zaczęto kopać w innym miejscu, w którym znaleziono dużą bryłę węgla kamiennego. Jednak już w głębokości 13 łokci wybuchła tak silnie czysta woda, że w krótkim czasie zalała poważną przestrzeń gruntu. Jedenastu ludzi napiło się tej wody i wszyscy zachorowali. Okazało się, że woda zawiera siarkę, wodór i jod. Po jakimś czasie sprowadzono specjalistów – studniarzy, którzy w tym miejscu zaczęli wiercić i zapuszczać rury. I zaś gdy doszli do 13 łokci, wypłynęła na wierzch ta sama woda mineralna. Gdy zaczęto zapuszczać rury głębiej, naraz woda i rury zapadły pod ziemię. Pan Ziółkowski i dzisiaj jeszcze nie porzucił myśli czynienia dalszych poszukiwań za tą wodą.
Koło bramy wjazdowej leży olbrzymi głaz narzutowy, który z wielkim wysiłkiem został przywieziony z pola.
Nareszcie zbliżamy się do dworu. P. Ziółkowski, chcąc nam zaprezentować gromady troskliwych kokoszek i pysznych kogutów, jak również innego rodzaju ptactwa, przykładając palce do ust, wydał silny gruby gwizd, na który ze wszystkich stron zaczęły się zbiegać i zlatywać do gospodarza gromady stworzenia skrzydlatego. Na zewnątrz werandy na sznurku wisi kawał słoniny, który został z zimy niedogryziony przez sikorki, którymi również pan domu się opiekuje. Sikorki te mają na poddaszu specjalne siedziby. Na gwizd swego opiekuna wszystkie się zlatują, siadając mu na ramiona, na ręce i pieszcząc się nim. W tym dniu nie mieliśmy szczęścia widzieć tych wiernych towarzyszów naszych zagród, gdyż obecnie przebywają o własnym chlebie, starają się rozkoszy użyć w gąszczu drzew, by wynagrodzić sobie te cierpienia podczas mrozów zimowych.
Józef Jaworski
D. c. n.

Nawet dzięki Tekom Dworzaczka nie udało się uporządkować linii Błeszyńskich. Na dodatek poza "naszym " Błesznem (dziś w obrębie Częstochowy) są Błeszyńscy z pow. białobrzeskiego, parafia Radzanów.
Właściciele Osin - to Błeszyńsscy herbu Oksza.
Lipice w dawnym woj. sieradzkim - te k. Konina.
Poszukujemy Lipic w ziemi krakowskiej. Kto ma czas ochotę do śledzenia transakcji majątkowych Błeszyńskich może włączyć się do genealogicznego quizu: czy Lipice wymienione w dokumencie Błeszyńskich z 1698 mogą być tożsame dobrami Lipicze Ziołkowskich?
I kojene pytanie: które Przybysławicie sprzedał Bonawenturze Psarskiemu Dominik Błeszyński cześnik bracławski?

Gazeta Radomskowska, Nr 32 z 5.08.1934, s. 3

Marcin Ziółkowski zasłużony obywatel m. Radomska.
Głównym celem naszej wycieczki do Lipicz było zasięgnąć u p. Stanisława Ziółkowskiego, miejscowego właściciela dóbr, bliższych wiadomości o dziadku jego śp. Marcinie Ziółkowskim.
Pan Ziółkowski z wielkim zapałem opowiedział nam historię rodu swego, a szczególnie bardzo żywo przedstawił nam postać swojego dziadka, byłego napoleończyka Marcina Ziółkowskiego.
Ponieważ M. Ziółkowski odegrał w życiu społecznym miasta Radomska i okolicy wybitną rolę, dlatego oprócz opowiadania p. St. Ziółkowskiego staraliśmy się zasięgnąć bliższych wiadomości o nim od p. Antoniego Wolskiego w Radomsku i od p. Głuchowskiej, siostry p. St. Ziółkowskiego, a matki wojewody – generała Janusza Głuchowskiego, która obecnie chwilowo przebywa w Klizinie u córki swojej p. Okuszkowej.
Na podstawie dotychczasowych wiadomości można zestawić następujący życiorys Marcina Ziółkowskiego.
Marcin Ziółkowski pochodził z rodziny Korczaków, która przybyła za czasów Jadwigi z Węgier do Polski i ma w herbie trzy rzeki: Sawę, Drawę i Dunaj, nad którymi znajdowały się pierwotne siedziby Korczaków.
M. Ziółkowski urodził się Rogoźnie w Poznańskiem, nad jeziorem tej samej nazwy. W Rogoźnie mieszkali Korczacy – Ziółkowscy około 500 lat. Gdy przez Poznań przechodziły w r. 1806 wojska napoleońskie, M. Ziółkowski zaciągnął się w ich szeregi. Bierze udział w walce pod Somosierrą. Z pobytu swego w Hiszpanii chętnie opowiadał później rozmaite zdarzenia, które świadczą o wielkim bohaterstwie Polaków i poświęceniu się dla spraw Napoleona.
Przez krótki czas miał być M. Ziółkowski, adiutantem ks. Józefa Poniatowskiego. Oprócz kawałeczka kapy białej z trumny ks. Józefa Poniatowskiego pokazał nam p. St. Ziółkowski pierścień, który po tragicznej śmierci wodza swego nieliczna garstka oficerów, pragnąc mieć pamiątkę po nim, dzielą sygnet księcia na części i przerabiają na pierścienie w ten sposób, że części złote zostają powleczone warstwą srebrną. M. Ziółkowskiemu dostaje się główna część sygnetu z podobizną wodza.
Wewnątrz pierścienia na tle złotym wyryte są słowa księcia: „Bóg mi powierzył honor Polaków – Jemu go tylko oddam”. Zewnątrz na srebrnej obwódce czytamy: „Żył dla ojczyzny, a umarł dla sławy 19 października 1813 r.”. Owalne oczko pierścionka jest ze złota a na nim wyrzeźbiona bardzo misternie postać księcia, dookoła której jest następujący napis: „J.K. Poniatowski W. N. W. P. M. P. F.” (Józef książę Poniatowski Wódz Naczelny Wojsk Polskich, Marszałek Polski i Francji).
Marcin Ziółkowski bierze udział w wyprawie na Moskwę. Mundur wojskowy, w którym przebył wyprawę na Moskwę i był podziurawiony pod Berezyną, przechowywał całe życie jako najdrogocenniejszą rzecz i prosił, żeby go w tym mundurze złożono do grobu. Również prosił, żeby dano mu do grobu medalion św. Heleny, który otrzymał za odbyte kampanie napoleońskie. Medalion ten jednak pozostał i znajduje się wraz z zaświadczeniem u wnuka jego p. Stan. Ziółkowskiego.
U p. St. Ziółkowskiego oglądaliśmy także srebrny puchar z wystającym uszkiem, przez które można wygodnie przewlec pasek i uwiązać do siodła. Na pucharze znajduje się monogram „M. Z.”. Monogram ten wskazuje, że należał on do Marcina Ziółkowskiego. W spisie urzędników i oficerów Polaków z r. 1813 i 1814, który znajduje się u p. St. Ziółkowskiego, jest pomieszczone także nazwisko Marcina Ziółkowskiego.
Przez krótki czas zmuszony był M. Ziółkowski służyć w armii niemieckiej.
D. c. n.
Józef Jaworski