11 marca 2009 gościliśmy na naszym spotkaniu dr. Jacka Laberscheka, członka Polskiej Akademii Nauk, mediewistę, autora wielu opracowań dotyczących historii osadnictwa w średniowieczu, w tym współautora "Słownika historyczno-geograficznego województwa krakowskiego w średniowieczu".
Oto fragment referatu dr. Laberscheka.
Historycy dzielą okres średniowiecza na cztery części:
- do roku 1250 - okres przedlokacyjny, brak źródeł: do naszych czasów zachowało się jedynie 11 dokumentów
- 1251 - 1320 - pierwsze lokacje na prawie czynszowym (m.in. Mstów, Kłobuck, Lelów), brak źródeł; przywrócenie Królestwa Polskiego; powrót cypla Kłobuckiego do Polski
- 1321 - 1370 - koniec panowania Piastów, lokacje Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, zachowane dokumenty świętopietrza (daniny na rzecz papiestwa); translacje Kłobucka, Lelowa, Żarnowca
- 1371 - 1500 - powstawanie osad wyspecjalizowanych; bogaty materiał dokumentalny: księgi sądów ziemskich, grodzkich, kościelnych i in.
Ziemie Górnego Śląska do końca XII w. należały do Małopolski. Głównym ośrodkiem regionu był Kłobuck. Po utracie cypla Kłobuckiego na rzecz Opolan, jego rolę stopniowo przejmował Lelów.
Bogata jest w naszym regionie historia hutnictwa, jest wiele pozostałości po średniowiecznych kuźnicach, m.in. Herbołtowskiej (1370, późn. Panki), Przystajeńskiej (1409) i in.
Aktualny stan badań nad osadnictwem średniowiecznym obejmuje pozycje takich autorów jak:
- Stanisław Arnold
- Stanisław Zajączkowski ojciec i Stanisław Zajączkowski syn
- Ryszard Rosin
- ks. prof. Jan Związek
- oraz oczywiście nasz prelegent Jacek Laberschek
Ponadto wśród autorów opracowań obejmujących nasz regionu wymienić należy:
- ks. Muznerowski (Krzepice)
- prof. Ryszard Kołodziejczyk (przewodniczył zespołowi opracowującemu monografię Częstochowy)
- Zbigniew Perzanowski (Kłobuck)
- prof. Feliks Kiryk (miasta Jury)
- ks. Henryk Błażkiewicz (Pilica)
- Marceli Antoniewicz (Żarki, grody obronne)
- Jacek Laberschek (Kłobuck, Częstochowa)
- Stanisław Szafraniec, prof. Janusz Zbudniewek (Jasna Góra)
- Leokadia Matusik (Mstów)
- Benedykt Zientara, Jerzy Zimny, Jacek Laberschek (historia hutnictwa)
Dziękujemy za przybycie i już zapraszamy na kolejne spotkanie 8 kwietnia.