Folwarki Starostwa Kłobuckiego

Jednym z  popularnych tematów na naszym Forum jest „Lustracja Województwa Krakowskiego 1789”.  Postanowiliśmy umieścić ciekawsze opisy z tej publikacji. Na początek proponujemy opisy folwarków Starostwa Kłobuckiego.

OPISANIE WSZELAKICH BUDOWLI DWORSKICH W FOLWARKACH STAROSTWA KŁOBUCKIEGO

Folwark Zagurze

Do tego folwarku na dziedziniec wjeżdżając jest brama z dwojgiem wrót i fortką . Dwór drewniany, gliną zewnątrz polepiony i wytrynkowany, gontami podbity, w którym sień obszyrna obszerna po obydwóch stronach po 2 pokoje. Item kuchnia pod tymże dachem po lewej ręce z izbą kuchenną i spiżarnią. W tyle tegoż dworu jest ogródek wkoło parkanem obwiedziony, w słupy murowane, daszek z gontów nad parkanem

Po prawej ręce tegoż dworu jest zbudowana gorzelnia, browar, słodownia, suszarnia i 2 izdebki pod jednym dachem. Naczynia i statki w tejże gorzelni są własne WW oo. paulinów, dlatego się tu nie wyszczególniają. Chlewków przy ogrodzie pod jednym daszkiem 5 i karmnik 1. Po lewej stronie dworu tegoż wystawione są pod jednym dachem stajnie na konie 4, wozownie 3. Dalej ogród wkoło parkanem w słupy murowane obwiedziony. W tym ogrodzie kaplica drewniana dla wygody dworskiej. Piwnica murowana, dachem pokryta, na włoszczyznę. Pomieszkanie drewniane dla ogrodnika z 2 izdebkami. W dziedzińcu naprzeciwko dworu, stoją kurniki drewniane 4, pod jednym dachem z wystawą. Piwnica murowana, podwójna, jena na nabiał, druga na trunki. W tymże miejscu stoi spichlerz z piwnicą murowaną.

Folwark dla podstarościego drewniany, z sienią, w której kuchenka, z której jest 1 izba z komorą na schowanie. Przy tym folwarku chlewiczek na prosięta. Dalej owczarnia przy drodze walęczowskiej, drewniana snopkami poszyta. Naprzeciwko bramy dworskiej wołownia i rzezak  do sieczki, z oborą dla krów, wszystko podbite dranicami. W tym dziedzińcu spichlerz drewniany o dwóch kondygnacyjach, gontami podbity. Stodoły 2 o trzech klepiskach, snopkami poszyte, przy których rzezak i chlewików 2, gontami podbite. W całej budowli kominy są murowane z cegły.

Za dworem staw z groblą, mostem i upustami, z drugiej strony grobli 2 sadzawki nowo wyrżnięte. Dalej staw drugi, z groblą, upustami i młynem, przy wsi.

Łąki do folwarku zagurskiego. – 1. Łąka, zwana Kościelna, 2. Łąka nazwana Krynica. Te obydwie łąki są zabrane od WJM ks. Prałata kanoników regularnych konwentu kłobuckiego, 3. Łąka, Brodek zwana. 

Folwark Zakrzew

Wjeżdżając do folwarku wrota z fortką, w dziedzińcu dwór gontami podbity, w którym sień, po jednej stronie izba z komorą, dla podstarościego, po drugiej stronie izba z komorą dla czeladzi. Dalej piwnica murowana, gontami pokryta, dalej kurniki na drób, pod gontami. Obory półkoliste z stajniami i wozownią, od góry snopkami, od dołu gontami przykryte. Stodoły z 3 klepiskami, snopkami od góry, od dołu daszkiem pokryte. Dalej spichlerz gontami podbity. Około całego zabudowania parkan drewniany z daszkiem.

We wsi karczma wjezdna z izbą i komorą dla szynkarza, gontami podbita.

Młynów do tego folwarku trzy:

Łąki do folwarku zakrzewskiego:

1. Skrzeszow
2. Moski
3. Zagórza
4. Koryciala
5. Uchodze
6. Stawiska
7. Laski
8. Ostrów
9. Wał
10. Ogrodzianka
11. Bruś
12. Pasternak

Dwie ostatnie przez JM ks. Prałata zabrane.

Należą przy tym folwarku 2 ogrody na warzywo, z których jeden przez JM ks. Prałata zabrany i jęczmieniem zasiany, drugi w posesyi folwarcznej.

Folwark Łobodno

Wjeżdżając do folwarku wrota z fortką, w śrzodku dziedzińca folwark z sienią, izbą, komorą, kuchenką. Po prawej ręce piwnica murowana, gontami tak jak folwark podbita. Po lewej ręce kurniki, przy których stajnie 2, pod jednym dachem gontowym. Dalej obory półkoliste, w których chlewów nro 7. Dalej owczarnia, która, tak jak i obory, z wierzchu snopkami, z dołu gontami podbita. Dalej wozownia snopkami poszyta. Naprzeciw folwarku, za drogą, dziedziniec oparkaciony, w którym stodół 2 z trzema klepiskami, słomą od góry, od dołu daszkiem pokryte. W śrzodku spichlerz gontami podbity. Przy tym szopa na siano z sieczkarnią, od góry słomą, od dołu daszkiem pokryta.

W wsi karczma zajezdna, gontami podbita, w tej jednej stronie izba z komorą i piwnicą murowaną, po drugiej stronie izdebka pusta z 2 komórkami.

Przy tej wsi młyn 1, z stawem, upustem, groblą i stodołą młynarską. Do tej wsi łąa nad rzeczką Oxą.

Wjeżdżając do folwarku, który cały jest parkanem opasany, wrota z fortką. W śrzodku dziedzińca dwór, w którym po jednej stronie izdebek 2, w śrzodku sień i kuchenka, po drugiej stronie izdebek 2 dla czeladzi z komorą. Dach gontowy na dworze. Piwnica murowana, na której lamus murowany, gontami podbity. Dalej gorzelnia pod gontami. Statki w niej znajdujące się są właściwe WW oo. paulinów.  Dalej głownia, karmnik, kurniki, gontami podbite. Dalej spichlerz pod gontem, stodoły krzyżowe, częścią gontami, częścią deskami podbite, z trzema klepiskami. Dalej owczarnia, obory, w których chlewów 6, słomą podbite.

Młyn jeden, Morgi zwany, z groblą i upustem tudzież z stodołą młynaską.

Karczma zajezdna, z izbą, komorą, gontami podbita.

Drugi młyn, Piotra Krokusa, z groblą i upustem tudzież z stodołą młynarską gontami pokryty.

Łąki do folwarku Ostrowia

1. Maszowica
2. Kopryna
3. Błonia
4. Fiutka
5. Lesisko

Folwark Miedzo

Wjeżdżając do folwarku z wiejska oparkanianego, w śrzodku dziedzińca dwór, w którym po prawej ręce dwie izby z alkierzem, w śrzodku sień i kuchenka. Po lewej ręce izba z komorą dla czeladzi, wszystko gontami pokryte. Dalej kurniki, spiżarnia, piwnica murowana, deskami podbite. Dalej spichlerz o 2 sypaniach, gontami podbity. Stodoły, w których klepisków 5, przy tych plewarnia, wszystko snopkami pokryte. Dalej stajnia i wozownia, gontami podbita. Dalej gorzelnia i browar, deskami pokryte, wraz z chlewami dwiema.

We wsi karczma zajezdna z izbą, komorą, chlewami, deskami podbita.

Na drugiej stronie karczma wjezdna druga, z izbą, komorą, chlewem, deskami podbite.

Młyny do tego folwarku dwa:

1. Tajała, z upustem, groblą i budynkami młynarskiemi, deskami podbite
2. Skowrona, z upustem, groblą, stodołami, chlewami, słomą pokryty.

Łąki do folwarku miedza:

1. Ratuzowa
2. Stępniowa
3. Warchałowana
4. Kobyłczana
5. Pusta
6. Sikory
7. Kusiowa
8. Zastawka
9. Doła
10. Doła
11. Doła
12. Przegrodzie
13. Gotowizna
14. Stępniowa
15. Rozpędzina
16. Koroszczyzna
17. Stępniowa
18. Warchołowa
19. Suchanowizna
20. Krzyż
21. Szczypiorom
22. Pole sadzawka
23. Rowie
24. Sikorzyna
25. Czabanowizna 

Folwark Łojki

W tej wsi budowli folwarcznej nie masz. Młynów dwa do tego folwarku należy:

1. zwany Łoykowski, mający izbę z komorą, stodołkę, chlewiki, snopkami poszyty, na pomiernym stawie z groblą i upustem
2. zwany Blachownia, budynek nowy, z izbą i komorą, dekami pokryte, stodołka i chlewik nie dokończone, na pomiernym stawie z grobla i upustem.

Karczma we wsi zajezdna, z izbą i komorą, deskami pokryta. Łąki w tym folwarku na gromadę rozdane.

Folwark Wręczyca

Budynek nowo na przymurowaniu przycieściami powleczony, kominem murowanym, w którym 2 izby z komorami, gontem nakryte. Stodoły 2 z dwoma klepiskami, słomą pokryte. Spiklerz ma dwa piętra, owczarnia, obory kwadratowe, słomą pokryte. Gorzelnia z spiklerzykiem i izdebką przy niej deskami podbita. Cała zaś budowla folwarku prostym parkanem ogrodzona.

Karczma we wsi nowa, pod gontem, mająca 2 izby z komórkami i stajnią zajezdną, spiklerzyk, stodołkę, chlew stary, słomą pokryte.

Przy tej wsi młyn, Długi Kat zwany, mający budynek z młynnicą, deskami pokrytu, stodołkę, chlew pod słomą, erygowany na sadzawce.

Łąki  do Wręczycy należące:

1. Mudzeń
2. Zaprzykopa
3. Na stawkach pod Dębowem
4. Pasternik pod karczmą.

Folwarczek Kopskie z 2 izbami i komorami, spiklerzyk, stodółki 2, stajenka, wozownia pod słomą. Młynki 2 na sadzawkach.

Folwark Grodzisko

Budynek o 2 izbach z komorami, spiklerz, stodoła z dwoma klepiskami, kurnik z chlewikiem, pod słomą, parkanem naokoło opasany.

Młyn przy tej wsi, o 1 kole, deskami pokryty.

Łąki do Grodziska należące:

1. Na porębach
2. Pod Zakrzewem
3. Pasternik pode wsią ze stawikiem
4. Na Stawkach trzech nade wsią od południa
5. Na trzech stawkach pierzchlińskich.

Folwark Wałęczów

Budowla folwarczna ze wszystkim zgorzała i na nowo się dopiero buduje.

Karczma wjezdna we wsi, z izbą i komorą, deskami pokryta, druga pod lasem, z izbą i komorą, słomą pokryta.

Folwark Hutka na pustkowiu, izby 2 z komorami pod dachem, stodoła z 2 klepiskami, spiklerzyk, pod gontem wszystko. Owczarnia, chlewy pod słomą. Całe zabudowanie parkanem wiejskim opisane.

Łąki do Wałęczowa

1. Mostki
2. Sieradki
3. Pasternik przy dworze
4. Na Hutceląka pod lasem zakrzewskim.

Folwark Białej Królewskiej

Dworek z 2 izdebkami i alkierzem, z gorzelnia pod jednym dachem. Folwark stary, pod dachem, z izdebką i spiżarką, piwniczka murowana, na wierzchu spiklerzyk pod dachem. Stodoły z 3 klepiskami chlew, stajnia, słomą pokryte, folwark cały parkanem opasany.

Młynek o 1 kole na strudze przy stawku z budowlą młynarską.

Łąka do tego folwarku, Pasternik zwana, pod samym dworem.

Folwark Kocin

Budynek nowy, pod gontem, z izbą i komorą. Stodoła o 2 klepiskach, pod słomą. Spiklerz stary, pod dachem. Cały folwark sztachetami opasany, w śrzodku którego obory głownia, stajnia, wozownia, chlewki, słomą pokryte.

Karczma z browarem, wjezdna, z izbą i komorą, deskami pokryta.

Młyn do wsi na rzece Warta, z groblą i 2 upustami, deskami pokryty, przy którym budowle młynarskie.

*/ Całość opisów pochodzi z książki:
„LUSTRACJA WOJEWÓDZTWA KRAKOWSKIEGO 1789”
CZĘŚĆ II POWIAT LELOWSKI
Zakład Naukowy Imienia Ossolińskich
Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk
1963