Praca została opublikowana w Almanachu Częstochowy 2009.

Księga Miejska – zabytek rękopiśmienny z lat 1759-1765, cenny jako źródło poznania nie tylko dziejów miasta, jego obyczajowości1/, ale i języka ówczesnej społeczności częstochowskiej zawiera w składających się na nią manifestach2/, protokołach, sprawach sądowych i juramentach3/ około 400 nazwisk, w tym ponad 200 nazwisk mieszczańskich, mieszkańców Częstochowy i Częstochówki4/

Liczbę mieszkańców ówczesnej Częstochowy szacuje się na około 1 600 osób5/, więc 200 nazwisk to niemała liczba, jeśli weźmie się pod uwagę wspólnoty rodzinne. Można przypuścić, że jest to około 60 % nazwisk ówczesnych dorosłych, aktywnych zawodowo i społecznie mieszkańców miasta.

Wyróżnienie nazwisk mieszczańskich w tekście KMmCz jest bardzo proste ze względu na konsekwentnie stosowany przez pisarzy Urzędu Obojego6/, wypełniających ją zapisami, zwyczaj tytułowania osób zgodnie z przynależnością do jednego ze stanów feudalnych. Przed nazwiskami mieszczan pojawia się zależnie od ich statusu społecznego przymiotnik s ł a w e t n y lub u c z c i w y7/. W słownikach oba te epitety oznaczają ogólnie mieszczanina. W KMmCz  s ł a w e t n y pan to członek patrycjatu, posiadacz nieruchomości, mieszczanin piastujący urzędy miejskie i cechowe, u c z c i w y  /zawsze bez „pan”/ należy do plebsu, jest rzemieślnikiem, dzierżawi budynki i grunty. Status pośredni między najzamożniejszymi i najbardziej wpływowymi s ł a w e t n y m i  panami, a u c z c i w y m i  posiadają mieszczanie średnio zamożni tytułowani przez pisarzy Urzędu Obojego tylko „p a n”. Wreszcie pewne nazwiska występują bez żadnego tytułu. Oto przykłady tych zróżnicowań: 

Sł P. Antoni Bartoszewicz Radca Zamkowy /322/8/, Uczciwy Wojciech Dąbski /91/, Pan Kasper Gorecki /248/, tegoż Gorczyka /238/. 

W polskim dwuimiennym systemie identyfikacji jednostki ludzkiej nazwisko jest elementem drugim w kolejności, charakteryzuje się tym, że jest jedno dla wspólnoty rodzinnej i że jest dziedziczone. W związku z tym nazwiskiem jako wyróżnikiem trwalszym czasowo, identyfikującym grupę społeczną interesuje się prawo państwowe, ustala warunki jego funkcjonowania, stanowi jego ochronę. Administracja więc i pisemne rezultaty jej funkcjonowania mają i miały znaczny wpływ na skomplikowane dzieje nazwiska. Interesujący może być problem, jaki etap tych dziejów utrwaliła dla pewnego ograniczonego obszaru w drugiej połowie XVIII w Księga Miejska miasta Częstochowy.

W świetle KMmCz używanie nazwiska było wówczas /1759-1765/ powszechne. Prawie wszyscy mieszkańcy miasta zapisani w dokumencie noszą imiona i nazwiska. Mieszkaniec miasta był oficjalnie „oznaczony” imieniem indywidualizującym go jako osobnika i nazwiskiem wspólnym rodzinie. Połączenie tych dwu znaków językowych uściślało, czyniło już zupełnie precyzyjnym wyróżnianie jednostki z grupy.

Rzadko zdarzają się w KMmCz przypadki, gdy wyróżnikiem jest samo imię. Stanowią one zaledwie 0,8 % i dotyczą zawsze ludzi, których status społeczny jest niski: J a k u b   p a r o b e k /329/, T o w a r z y s z ... i m i e n i e m  Ł u k a s z /240/, jest to, jak wynika z kontekstu robotnik szewski.

Nieliczne są także wypadki występowania samego nazwiska bez imienia. Pomijając fakty, że zdarza się to wewnątrz tekstu, gdy już na początku wymieniono zaangażowanych w sprawę z tytułem, imieniem i nazwiskiem, a później używa się już samego nazwiska z poprzedzającym go  p a n, samo nazwisko bez imienia i jakiegokolwiek tytułu występuje w odniesieniu do ludzi niskiej kondycji: l u d z i  z w a n y c h  M o r z y k o w /72/, od O p o c k i e g o /283/, t e g o z  G o r c z y k a /283/, n a m o w i w s z y  M y d l i k a /340/, B a s i e c i a n k a  z n i e g o  r o b i ł a  m i  k o r n e t /316/.

Oto nazwiska mieszczan częstochowskich, zamieszczone w Księdze Miejskiej, wraz z próbą analizy ich budowy słowotwórczej. Analiza ta dokonana została w aspekcie synchronii i uwzględnia wyraz motywujący i formant nazwiskotwórczy. Wyrazem motywującym może być nomen proprium: imię chrzestne /I/, nazwa miejscowa jako cały temat fleksyjny /Nm/, lub bez sufiksu toponimicznego /Nm-St/, wreszcie nomen appelativum, nazwa pospolita /Np/9/. Formant może być prosty /Fp/ lub rozszerzony /Fr/. Symbole w nawiasach będą użyte do prostych wzorów strukturalnych dla każdego nazwiska /N/. Istnienie Nm poświadcza Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego10/, istnienie apelatywu /Np/ - Słownik Lindego, bliski, jak wiadomo, czasem powstania /1807-14/, KMmCz /1759-65/11/. Przy każdym nazwisku zgodnie z zapisem w KMmCz umieszczam „epitet” kwalifikujący status społeczny mieszczanina.

B a g i n s k i12/ /111, pan/ - N=Nm+Fr, Bagno – wieś pod Radomiem Bagn+in/sk/i
B a n a s i n s k i /247, pan/ - N=I+Fr, Banach, Banaś derywat o zdezintegrowanym temacie od imienia Benedykt13/ Banaś+in/sk/i
B a r t o s z o w i c z /3, sławetny/, B a r t o s z e w i c z /247/ - N=I+Fr, Bartosz derywat o zdezintegrowanym temacie od imienia Bartłomiej, Bartosz + ow/icz; Bartosz + ew/icz
B a s i s t a, w KMmCz tylko postać żeńska B a s i s c i a n k a /316, bez tytułu/ - N=Np, Basista 'basem śpiewający'
B e d n a r z, w KMmCz tylko forma żeńska B e d n a r k a /326, bez tytułu/ - N=Np, Bednarz 'rzemieślnik od naczyń obręcznych', a także Bednarka 'żona bednarza lub bednarstwem się bawiąca kobieta'
B ę d u s k i /20, sławetny/ - N=Nm+Fp, Będusz – wieś pod Siewierzem, Będusz/+sk/i14/
B i e l s k i /88, sławetny/, B i l s k i /2/ - N=Nm+Fp, Biała – wieś w powiecie częstochowskim, Biel+sk/i. W temacie Bil – graficzny ślad pochylenia samogłoski.
B i g o s o w i c z /204, pan/, B i g o s z e w i c z /42/ - N=Np + Fr; Bigos 'potrawa z posiekanego mięsiwa, rzeź, siekanina, zamieszka, zamęt'. Bigos+ow/icz, Bigos/z+ew/icz
B o g u c k i /7, sławetny/ - dwie możliwości: N=I+Fp; Boguta derywat o zdezintegrowanym temacie od imienia Bogusław: Bogut + sk/i lub N=/Nm-St/ + Fp, Bogucice pow. pinczowski, pow. wielicki. Boguc + sk/i
B o j a n o w s k i /207, pan/ - N=Nm+Fp; Bojanowo – wieś w powiecie mławskim: Bojanow + sk/i, lub N=Nm-St/ + Fr; Bojanczyce – wieś w pow. wielickim. Bojan + ow/sk/i
B o r o w i e c k i /295, pan/, B o r o w i e n s k i /308/ - tymi dwoma nazwiskami nazwana jest w KMmCz ta sama osoba, z kontekstu wynika, że pochodzi ze wsi Borowno. N=/Nm-St/ + Fr, jeśli Borow + eck/i lub N=Nm+Fp, Borowien + sk/i
B r o n i c k i /20, sławetny/ - N=Nm+Fp, Broniec – wieś w pow. olesińskim, Broni/e/c + sk/i.
Bystroń pisze o takim nazwisku, że może być motywowane herbem 15/
B r u d k o w i c z / 343, z wyjątkowym w KMmCz „epitetem” - ubogi, można przyjąć tę postać graficzną jako równoważną z Bródkowicz, - N=Np+Fr, Broda, Bródka 'część twarzy pod dolną wargą i włosy na niej porosłe, Bródk + ow/icz
B r z o s k a /19, pan/ - N=Np, Brzózka 'Brzoza zdrobn'.
B u r z o w s k i /193, pan/, Buzowski /193/ - N=Np+Fr, burza 'szturm, nawałność, zamieszanie' Burz + ow/sk/i
C e l e j e w s k i /282, bez tytułu, towarzysz cechu garncarskiego/ - N=Nm+Fp, Celejów wieś w pow. nowoaleksandryjskim. Celejew + sk/i
C h l e w i k /263, pan/ - N=Np, chlewik 'komórka na bydło'.
C h r a b k o w i c z /348, pan/ - N=Np+Fr, chrap 'gniew ukrycie w człeku wrący, chrap, chrapała' ten, co chrapa', możliwy derywat chrapek, Chrapk + ow/icz.
C h r z a n o w s k i /100, sławetny/, K r z a n o w s k i /156/ - N=Nm+Fp, Chrzanów niedaleko Krakowa, Oświęcimia lub N=/Nm-St/+Fp, Chrzanowice, wieś w pow. noworadomskim. Chrzanow+sk/i
C h w a l b e c z k a /124, bez tytułu/ - N=Np, chwała, chwalba 'pochwalenie, uznanie znakomitości z zaletą, chwalenie głośne po ludziach chodzące, sława', derywat modyfikacyjny, deminutywny, funkcje nazwiskotwórcze może pełnić formant deminutywny.
C h w a l b i n s k i /58, sławetny/ - N=Np+Fr, chwała, chwalba jak wyżej, Chwalb+in/sk/i
C i c h o c k i /187, sławetny/ - N=Np+Fp, Cichacz 'człowiek cichy, cicho siedzący, milczący' możliwa postać dialektalna Cichoc+sk/i
C i c h o n /285, pan/, C i c h o n s k i /285/, te dwa nazwiska nosi w KMmCz ta sama osoba. N= Np+Fp, cichy, 'niegłośny, spokojny' Cich + oń, lub N=N+Fp, Cichoń+sk/i
C w i k l e n s k i /56, pan/, C w i k l i n s k i /83/ - N=Nm+Fp, Cwiklin pow. płoński, Cwiklin+sk/i
C z a r n e c k i /w KMmCz tylko postać żeńska C z a r n e c ka /68, pani/-N=Nm+Fp, Czarnca pow. włoszczowski. Czarnec+sk/i
C z e r s k i /126, pan/ N=Nm+Fp, Czersk pow. opoczyński Czersk+sk/i
C z w a y n o w s k i /308, bez tytułu/-N=Np+Fr, cwajnos, 'dwunosek, dwójnos, miano, które dają ogarom' Cwajn+ow/sk/i
D ą b r o w s k i /225, pan/-N=Nm+Fp, Dąbrowa pow. częstochowski, Dąbrow+sk/i
D e s k a /216, bez tytułu/ - N=Np, deska 'piłą wydarty z drzewa płat znaczniejszej nad grubość szerokości'
D ę b s k i /91, uczciwy/, D ą b s k i /17/-N=Nm+Fp, Dębie – pow. słupski. Dęb+sk/i
D ł u g o s z e w i c / 70, sławetny/, D ł u g o s z o w i c z o w a /204/ - N=Np+Fr, Długosz 'człowiek długi, wysoki, zwłóczący, ciągnący wszystko w długą, rozciągły w pisaniu', Długosz + ew/icz, Długosz+ow/icz
D o r u c h o w s k i / 64, bez tytułu/ - Bystroń podaje za Liber Chamorum: „Doruchowski nazywał się od tego, co pani od chłopca wzięła go była do rucha noszenia/rucho – długi tren spódnicy/”16/
N = Wyrażenie przyimkowe + Fr, Doruch + ow/sk/i
D u d k i e w i c z /237, sławetny/, D u t k i e w i c z /69/, N=Np+Fr, dudek 'ptak rzędu sroczego, głupiec, rogal', Dudk+ew/icz
D u k /96, bez tytułu/ - N=/Np-S/ Q, dukać 'w róg trąbić, powtarzać jedno z uprzykrzeniem', nazwisko motywowane czasownikiem, przykład derywacji bezsufiksalnej.
D z i u b a n d o /47, pan/ - N=Np+F, dziub 'ptaszy nos' lub N=Nm+F, Dziuba – młyn wodny pow. lubliniecki, Dziub+ando
F a b r y c a, F a b r y c y – dwa zapisy w przypadkach zależnych Pani A g n e s z k i F a b r y c y /295/, od Pani F a b r y c y /345/ - N=Np+F, fabryka 'budowanie, wystawianie budowli, sposób budowania, ułożenia, struktura, warsztat rękodzielny, rękodzielnia'. Funkcję formantu pełni alternacja k: c.
G a ł ą z k a, w KMmCz tylko postać żeńska Barbary nazwiskiem
G a ł ą s z k o w y /129, bez tytułu/ - N=Np, gałązka 'mała gałąź'
G a r b a r z /42, bez tytułu/ - N=Np, garbarz 'rzemieślnik od garbowania skór, skórnik'
G a w r o n /300, bez tytułu/ - N=Np, gawron 'podobny do kruka, ale mniejszy i nie tak czarny'
G a w l i c k i /26, pan/, G a w l i c z /187/ - dwa nazwiska na nazwanie tej samej osoby, N=I+Fp, Gaweł, łacińskie Gallus.17/ Gawl+icz lub N=N+Fp, G a w l i c /z/+sk/i
G i z i n s k i /273, pan/ - N=Nm+Fp, Gizino pow. mławski Giziń + sk/i
G ł o w a c k i /157, sławetny/ - N=Np+Fp, głowa 'część ciała, mądry, przełożony, rządca, naczelnik' możliwe głowacz, Głowac/z + sk/i
G o c e l o w s k i /141, pan/ - N=I+Fr, Gocel, postać o zdezintegrowanym temacie od imienia Godzisław, Gocław, Gocel + ow/sk/i
G o d o w s k i /289, pan/ - N=Nm+Fp, Godów pow. rybnicki, Godow + sk/i
G o r c z y k /283, bez tytułu/ - N=Np+Fp, nazwisko motywowane czasownikiem gorczyć 'gorzkim czynić', Gorcz + yk
G o r e c k i /248, pan/ - N=Nm+Fp, osada w pow. noworadomskim Górki, Gorec + sk/i
G o r z a n o w s k i /294, pan/, G o r z ę d o w s k i /313/, te dwa nazwiska nazywają tę samą osobę, Franciszka, młodszego cechu krawieckiego. N=Nm+Fr, N=Nm+Fp, Gorzany pow. inowrocławski, Gorzan + ow/sk/i, Gorzędow pow. piotrkowski Gorzędow + sk/i
G o r z e n s k i /57, sławetny/ - N=Nm+Fp, Gorzeń pow. wadowicki, pow. rypiński, Gorzeń + sk/i
G o s e k /34/ - Bystroń pisze w rozdz. „Zabawne zestawienie nazwisk” o postaci Goś-, wtedy możliwe jest N=I+Fp, Gos+ek, możliwe jest także zniekształcenie nazwiska rodu śląskiego Gorseck.
Na to, że jest to nazwisko motywowane wskazuje raczej element – ek niż temat słowotwórczy.
G o t o w k a /5, sławetny/ - N=Np+Fp, gotowy, gotów 'przyrządzony, przysposobiony' Gotów + ka
G r ę b e c k i /249,uczciwy/ - N=/Nm-St/+Fr, Grębień pow. wieluński, Gręb+ec/sk/i
J a b c z y n s k i /16, sławetny/ - N=/Nm+Fp/ Jabłczyn pow. koniński, Jabłczyń+/ski
J a g i e ł a /333, bez tytułu/ - N=Np+Fp, jagły, Gen. pl. jagieł 'prosiane kaszywa', być może nazwisko powstałe w procesie derywacji paradygmatycznej, Jagieł + a /końcówka fleksyjna jest formantem/
J a n a s e k /135, pan/ - N=I+Fp, Jan, Janas, Janas+ek
J a n k i e w i c z /279, uczciwy/ - N=I+Fr, Jan, Janek Jank+ew/icz
J a n i n a /19, sławetny/ - N=Np, Janina 'herb, brunatna tarcza na polu czerwonym, na hełmie pawie pióra'
J a r e c k i /19, sławetny/ - N=I+Fp, Jarosław, Jarek, Jarec+sk/i
J a r e s z k i e w i c z /281, pan/ - N=I+Fr, Jarosław, Jarosz, Jaroszek, Jaro/eszk+ew/icz
J ę d r z e i o w s k i /69, pan/ N=I+Fr, Jędrzej, Jędrzej+ow/sk/i
J e z o w s k i /w KMmCz tylko postać żeńska J e z o w s k a 68, pani/ - N=Nm+Fp, Jeżów pow. jędrzejowski, Jeżów + sk/i lub N=/Nm-St/+Fp, Jeżowice pow. włoszczowski
J u r a m c z y k /66, uczciwy/ - na to, że jest to być może nazwisko motywowane wskazuje cząstka – czyk. Trudniejsze jest wskazanie wyrazu motywującego. Być może jest to imię Jerzy, Jura19/, wtedy N=I+Fr Jura/m/+cz/yk
J u r c z y n s k i /46, uczciwy/ - N=I+Fr, Jerzy, Jurek, Jurcz+yń/sk/i
K a ł u z y n s k i /96, pan/ - N=Nm+Fr, Kałuzy pow. wieluński, Kałuż+yń/sk/i
K a m i n s k i /298, pan/ - N=Nm+Fp, Kamień pow. olesiński, Kamiń + sk/i, może być także Kamienica Polska pow. częstochowski, wtedy N=/Nm-St/+Fp
K a n s k i /326, bez tytułu/ - N=Nm+Fp, Kanki pow. będziński, Kan/k/+sk/i
K a s p r z y c k i /19, sławetny/ - N=I+Fp, Kasper, Kasprzyk, Kasprzyk+sk/i
K a s z t a l a n /68, bez tytułu/ - n=Np. Ewentualnym formantem nazwiskotwórczym może być obniżenie artykulacji e przed sonormą. Kasztelan 'der Kastellan, Burgvoigt'
K a w e c k i /w KMmCz tylko postać żeńska K a w e c k a 175, pani/ - N=Np+Fp, Kawa, Kawka 'ptak wrzaskliwy, kawy=banialuki ni w pięć ni w dziewięć' Kawec+sk/a
K l e k o t /329, bez tytułu/ - N=Np, klekot 'blatera, wielomówny'
K ł ę b o w i c z /307/ - N=Np+Fr, Kłąb ' nici w kulkę zwinięte, paczka, zwitka', Kłą/ęb+ow/icz
K o b y l a n s k i /167, pan/ - N=/Nm-St/+Fr, Kobyłczyce pow. częstochowski, Kobyl+an/sk/i lub Kobyła pow. raciborski, wtedy N=Nm+Fr
K o k o t /149 pan/ - N=Np, kokot 'kogut, kur'
K o ł a c z e k /3 pan/ - N=Np, kołaczek 'placuszek'
K o ł o d z i e j c z y k /20, pan/ - N=Np+Fr, kołodziej 'który koła dzieje, to jest działa, robi' Kołodziej+cz/yk
K o m o r e k /325, bez tytułu/ - N=Np, komor, komar, komorek 'owad latający mały, mający pysk długi z żądłem, którym krew z ciała wysysa'
K o n a r z e w s k i /140 pan/ - N=Nm+Fp, Konarzew pow. łęczycki, Konarzew+sk/i, lub N=Nm+Fr, Konary pow. noworadomski, Konarz+ew/sk/i
K o r z e n i o w s k i /30, pan/-N=Nm+Fp, korzeniów pow. wieluński, Korzeniow/sk/i
K o s m i d r o w i c z /1, sławetny/-N=Np+Fr, kośmider 'roztrzepany, rozrzucony' Kosznajder, Kosznajdrami zowią kolonistów niemieckich zamieszkałych w pow. chojnickim i w części pow. tucholskiego, których sprowadziły ongi zakony i nadały im ziemię20/, Kośmidr+ow/icz. Jest to także Nm Kośmidry pow. lubliniecki
K o s z c z a k /6, pan/-N=Np+Fr, Kosz 'narzędzie z wicin uplecione do chowania lub noszenia' Kosz+cz/ak
K o z b i a ł o w i cz /1, sławetny/-być może N=Np+ Fr, kośba, Koźba 'koszenie, sieczenie kosą', Kozbi/ał+ow/icz
K o z i e ł /300, uczciwy/-N=Np, kozieł 'u sarn samiec'
K r a i e w s k i /258, pan/-N=Nm-St/ + Fr, Krajno pow. kielecki, Kraj+ew/sk/i
K r a m a r z /321, bez tytułu/-N=Np, Kramarz 'który nad swym towarem w taszu lub kramnicy siedzi'
K r a s i c k i /140, pan/-N=Nm+Fp, Krasice pow. Mstów, Krasic+sk/i
K r e do w s k i /37, sławetny/-N=Np+Fr, kreda, kreta 'ziemia biała, lekka, krucha i mączasta, spiekła' Kred+ow/sk/i
K r o g u l s k i /35, sławetny/-N=/Nm-St/+Fp, Krogulcza pow. radomski, Krogulno pow. opolski, Krogul+sk/i
K u k l i n s k i /125, sławetny/, K u k l e n s k i /8/-N=Nm+Fp, Kuklin pow. mławski, Kuklin+sk/i
K u l c z y k /46, pan/-N=Np+Fp, kulczyć 'pęcznieć, sadzić, siać' Kulcz+yk
K u l e s a /311, pan/-N+Np, kulesza 'gęsta potrawa mączna, najczęściej z mąki kukurydzianej'21/
K w i a t k o w s k i /187, sławetny/-N=Nm+Fp, Kwiatków pow. kolski, Kwiatkow+sk/i
L e w a n d o w s k i /222, pan/-N=Nm+Fr, Lewand jeden z folwarków koło Kłobucka, Lewand+ow/sk/i
L o c h t a /135, pan/, L o c h c i n s k i /337/-N=Np+F, locht może luft 'komin', Locht + a, przykład derywacji paradygmatycznej. Dwa nazwiska dotyczą tej samej osoby. L o c h c i n s k i - N=N+Fr, Lochć+iń/sk/i
Ł a s k o w s k i /129, pan/-N=Nm+Fr, Łask, miasto powiatowe gub. piotrkowskiej, Łask+ow/sk/i, lub Łasków pow. hrubieszowski N=Nm+Fp Łaskow+sk/i
Ł ą g i e w k a /346, bez tytułu/-N=Np, łągiewka 'naczynie do napoju z drzewa, pręt żelazny łączący sztynwagę z osią wozową'
M a c i o ł o w i c z /156, sławetny/-być może N=I+Fr, Maciej jako temat przekształcony, Macioł+ow/icz
M a r c e w i c z /29, pan/-N=Np+Fr, marzec 'trzeci miesiąc w roku, marcowe piwo – przednie piwo krakowskie marcem lub dwuraźnym nazwane' Marc+ew/icz
M a r c h w i c a / w KMmCz tylko postać żeńska M a r c h w i c y n a 49, pani/, N=Np+Fp, Marchew, funkcję formantu nazwiskotwórczego pełni formant augmentatywny, Marchw+ica
M a r s z a ł /5, sławetny/-N=/Np- - ek/+FQ, marszałek 'należał do straży i dozoru koni książęcych, izba poselska obiera marszałka, sejmowego, na wszelkich sejmikach obierają marszałków, marszałek swadziebny, weselny, taneczny, pogrzebny, u flisów marszałek jest pierwszy flis od sztaby na sztynborku'. Przykład derywacji wstecznej, uszczuplenie tematu fleksyjnego o cząstkę – ek, Marszał+Q
M a r c i n k o w s k i /65, sławetny/-N=I+Fr, Marcin, Marcinek, Marcink+ow/sk/i
M i e l c a r z/69, bez tytułu/-N=Np, mielcarz 'słodownik, który słód robi'
M i k a /129, uczciwy/ N=Np+F, mikać 'fikać', fik-mik 'okrzyk'22/, M i k + a, przykład derywacji paradygmatycznej
M i k u l s k i /257, pan/-N=Nm+Fp, Mikuły pow. łowicki, lub N=/Nm-St/+Fp, Mikułowice pow. opoczyński Mikul+sk/i
M i t k a /19, sławetny/-N=Np, Mić, Nić, zdr. Mitka23/
M o r z y k /72, bez tytułu/-N+Np+Fp, morzyć 'umierać, robić, że kto mrze czyli umiera, Morz+yk
M o s k a l /126, bez tytułu/-N=Np, Moskal; Moskwicin, z miasta Moskwy rodowity
M u s k a ł a /20, pan/ M u s k a ł o w i c z /181/-dwa nazwiska nazywają jedną osobę, N=Np+Fp, muskać 'głaskać, stroić, piększyć, mizgać' Musk+ała lub N=N+Fr, Muskał+ow/icz
M u s z a l s k i /8, sławetny/-N=Np+Fr, mucha 'owad bardzo liczny, latający' Musz+al/sk/i
M y d l i k /340, bez tytułu/-N=Np+Fp, Mydło, Mydl+ik
M y ś l i w i e c /213, pan/-N=Np, Myśliwiec 'myśliwy, łowiec'
N a k i e l s k i /157, sławetny/-N+Nm+Fp, Nakło pow. włoszczowski, Nakiel+sk/i
N o w a k /93, sławetny/-N=Np, nowak 'plebejusz, rusticus, nowotny w jakiejś nauce albo rzemiośle'
O c h o c k i /294, pan/-N=/Nm-Ft/+Fp, Ochocice pow. piotrkowski, Ochoc+sk/i
O l b i n s k i /165, pan/-N=/Nm-St/+Fr, Olbięcin pow. janowski 'Olb' + in/sk/i
O l i w i n s k i /16, pan/, O l i w i e n s k i /21/, N=Nm+Fp, Olewin pow. wieluński, Oliwin+sk/i,
O l s z o w s k i /w KMmCz tylko postać żeńska O l s z o s k a 93, pani/,-N=/Nm+Fp, Olszowa pow. będziński, pow. radomski Olszow+sk/i
O p o c k i /283, uczciwy/-N=Nm+Fp, Opoka pow. noworadomski, Opok+sk/i
O s t r o w s k i /202, pan/-N=Nm+Fp, Ostrowy pow. częstochowski, Ostrow+sk/i
P a s k o w i c z /307, sławetny/-N=Np+Fr, Pas, pasek 'binda, którą się opasują, miejsce poniżej brzucha, sznur, rzemień, poprąg; Pask+ow/icz
P a w l i k i e w i c z /167, pan/-N=I+Fr, Paweł, Pawlik, Pawlik'+ew/icz
P i e r z c h a l s k i /14, sławetny/-N=Np+Fp, nazwisko motywowane czasownikiem pierzchać 'uciekać', przez pośrednie ogniwo rzeczownik odczasownikowy, nacechowany ekspresywnie formantem – ała, Pierzch/al+sk/i
P i l a r s k i /257, pan/-N=Np+Fp, piłarz, 'od piły do tarcia drzewa, tracz' Pilar+sk/i
P i o t r o w s k i /51, sławetny/-N=I+Fr, Piotr, Piotr+ow/sk/i
P i s i o w i c z /213, sławetny/, P i s i e w i c z /50/-N=Np+Fr, Pisia 'gatunek materii bawełnianej' Piś+ow/icz
P o k o r s k i /25, sławetny/-N=Np+Fp, pokora 'uniżenie, skromność', Pokor+sk/i
P o l a c z k o w i c /276, sławetny/, P o l a c z k i e w i c z /313/ nazywa tę samą osobę – N=Nm+Fr, Polaczek 'ein kleiner Pole' Polaczk+ow/ic
P o r ę b s k i /3, sławetny/-N=Np+Fp, Poręba, Poręb+sk/i
P r z e o r s k i /158, sławetny/-N=Nm+Fp, Przeorsk pow. tomaszowski, Przeor+sk/i
P r z y b e ł k o w i c z /334, uczciwy/-N=Np+Fr, przybyć 'przymnażać, więcej się przyczyniać, przyjechać przypłynąć' przez ogniwo pośrednie-rzeczownik odczasownikowy z nacechowanym ekspresywnie formantem – yła, a nawet jego deminutivum z formantem – k –, Przyb/ył/k+ow/icz
P s o c i n s k i /195, pan/-N=Nm+Fr, Psota pow. mławski Psoć+iń/sk/i
P u k o w i c z / 158, sławetny/-N=Np+Fr, pukać 'trzaskać, uderzać' Puk+ow/icz
P u t o r, w KMmCz tylko jeden zapis postaci żeńskiej od P.
P u t o r o w e y /20, pani/, nazwisko trudne do analizy, Słownik Lindego zawiera wyraz putra 'karp, duży sęd na mleko', Słownik Warszawski z kwalifikatorem stary 'duże naczynie na mleko', 'zupa żytnia lub jęczmienna zgotowana na sposób kaszy'
R a c z y n s k i /31, pan/-N=Nm+Fp, Raczyn pow. wieluński, Raczyń+sk/i
R a y t a r s k i /297, pan/-N=Np+Fp, rajtar 'Cawalerist, jawny zbójca' lub N=Nm+Fp, Rajtary pow. włoszczowski, Rajtar+sk/i
R a s z o w s k i /19, sławetny/, R a s z e w s k i /126, pan/, formanty alomorficzne - owsk-, ewsk- odróżniają dwie osoby Wiktora Raszowskiego i Jerzego Raszewskiego, N=Nm+Fp, Raszowa pow. opolski, Raszow+sk/i
R ę b s k i /284, bez tytułu/, R ę b i n s k i /283/ nazywają tę samą osobę, N=Np+Fp, rębca 'co drwa rąbie, co się rąbie z drugimi, junak', Rębc+sk/i lub N=/Np-S/+Fr, Rębc-c/+iń/sk/i, wreszcie N=/Nm-St/+Fp/Fr, Ręb+sk/i: iń/sk/i, Rębowo niedaleko Gostynina
R o d a c k i /16, sławetny/-N=Np, rodacki 'krajowy, nieobcy, obywatelski'
R y b u ś k a, w KMmCz tylko postać żeńska R y b u s c y n a /175, bez tytułu/-N=Np+Fdem, Ryb+uś/k/a, formant deminutywny pełni funkcję nazwiskotwórczą, ryba.
R z e p k a /279, uczciwy/-N=Np, rzepka
S e r e k /233, bez tytułu/-N=Np serek
S k a l s k i /57, sławetny/-N=Nm+Fp, Skała pow. olkuski Skal+sk./i
S k l a r z /347, pan/-N=Np, śklarz 'rzemieślnik od śkła'
S l i w i a r z /51, uczciwy/-N=Np, możliwa formacja nomen agentis motywowana rzeczownikiem, śliwiarz. Tę kategorię R. Grzegorczykowa określa: „specjaliści w różnych dziedzinach, wykonawcy zawodu, cechujący się pewnymi umiejętnościami”24/
S ł o w i k /339, sławetny/-N=Np, słowik 'ptaszek śpiewem sławny'
S n i a d e c k i /w KMmCz tylko postać żeńska Zuzanny S n i a d e c k i /8, bez tytułu/-N=/Nm-St/+Fp, Sniadków pow. radomski, Sniadec+sk/i
S o b i e r a y /353, uczciwy/-N=/Np+Np/=Q, nazwisko motywowane dwoma wyrazami pospolitymi, zaimkiem i czasownikiem sobie, radzić/raić
S o b o r s k i /23, pan/-N=/Nm-St/+Fp, Soborówka pow. lipowiecki, Sobor+sk/i
S o s n o w s k i /160, pan/-N=Nm+Fp, Sosnów pow. rawski, Sosnow+sk/i lub N=/Nm-St/+Fp, Sosnowiec 'osada fabryczna pow. będziński'
S t a l a /188, uczciwy/-N=Np, stala 'forma w kościele'
S u c h a n /355, bez tytułu/, S u c h a n s k i /219/-nazywają tę samą osobę. N=Np+Fp, suchy 'niemokry, niewilgotny, niegruby, niemięsisty, nietłusty' Such+an, może być także N=Np suchan możliwa formacja motywowana przymiotnikiem suchy z formantem – an25/, S u c h a n s k i – N=N+Fp, Suchan+sk/i
S u c h e c k i /14, pan/-N=/Nm-St/+Fp, Suchcice pow. piotrkowski, Suchec+sk/i
S u c h o w s k i, w KMmCz tylko postać żeńska P. S u c h o s k i e y /59, pani/, N=/Nm-St/+Fr, Suchcice jw. Such+ow/sk/i może być także Sucha pow. noworadomski, pow. będziński
S u ł k o w s k i /142, sławetny/-N=Nm+Fp, Sułków pow. wieliski, Sułkow+sk/i
S w i t a l s k i /276, pan/-N=Np+Fp, nazwisko motywowane czasownikiem świtać, 'dnieć, świta w mieszku-dno się przebija, świta w głowie-marzy się snuje, dziwnie roi się' przez pośrednie ogniwo, rzeczownik odczasownikowy nacechowany ekspresywnie przez formant – ała, świt/al+sk/i
S z a f r a n i e c /179, pan/-N=Np, szafraniec 'żółtowłos'
S z a r e k /16, pan/-N=Np, nazwisko równe możliwej formacji odprzymiotnikowej z formantem – ek26/S z c z e p a n s k i /3, sławetny/-N=I+Fp, Szczepan, Szczepan+sk/i
S z c z e r c z w s k i /219, pan/-N=Nm+Fp, Szczerców koło Widawy, Szczerc/z/ow+sk/i
S z c z e r k o w i c z /22, pan/-N=Np+Fr, szczerk 'ziemia pełna drobnych kamyków, piasku grubego' Szczerk+ow/icz
S z k u t k a /w KMmCz tylko postać żeńska Pani Franciszkowy
S z k u t k o w y /262/, S z k u t k o w i c z  Franciszek /23/-N=Np, szkuta 'statek wodny, jakim zwyczajnie zboża wożą, okręt rzeczny', możliwa formacja deminutywna szkutka. N=Np+Fr, Szkutk+ow/icz. To samo appellativum motywuje nazwisko S z k u t k i e w i c z /45, pan, Antoni/. Formanty alomorficzne-ow/icz, -ew/icz obsługują dwa różne nazwiska. 
S z o p a /91, uczciwy/-N=Np, szopa 'budynek z pokryciem dla schowania rzeczy od deszczu'
S z w a n c a r z y k /281, uczciwy/-być może N=Np+Fp, szwajca, być może szwanca 'gatunek szydła', możliwa formacja szwajcarz /szwancarz odrzeczownikowy nomen agentis. Formant deminutywny pełni funkcję nazwiskotwórczą
S z y i a /197, pan/-N=Np, szyja 'średnia część między głową a piersiami, łącząca głowę z kadłubem'
T o m a l a, w KMmCz tylko postać żeńska T o m a l i n a /363, uczciwa/-N=I+Fp, imię w postaci tematu zdezintegrowanego Tomasz, Tom+ala27/
T o m a s z e w s k i /19, sławetny/-N=I+Fr, Tomasz, Tomasz+ew/sk/i
T r ą b s k i /311, uczciwy/-N=Nm+Fp, Trąba pow. miechowski, Trab+sk/i, może to być także nazwisko motywowane Np+Fp, trąba 'narzędzie dęte'
T r z m i e l o w s k i /200, uczciwy/-N=Np+Fr, trzmiel 'gatunek pszczół kosmatych, krzew miernej wielkości' Trzmiel+ow/sk/i
T y p r o w s k i /163, uczciwy/-za faktem, że jest to nazwisko motywowane przemawia formant-ow/sk/i lub -sk/i, nie znalazłam jednak wyrazu motywującego.
W a l a s z c z y k /20, sławetny/-N=I+Fr, Walenty, Wala, Walocha, Walaszek – postaci ze zdezintegrowanym tematem, Walasz+cz/yk
W a r e c k i /52, sławetny/-N=Nm+Fp, Warka pow. grójecki Warec+sk/i
W a r m u z i n s k i /285, bez tytułu, KMmCz mówi i jego chudopacholstwie s. 285/-N=Np+Fr, warmuz, jarmuż 'potrawa góralska28/, Warmuz+in/sk/i
W a s i e l o w s k i /192, sławetny/-N=I+Fr, Bazyli, Wasyl, Wasi/e/l+ow/sk/i
W ę g l o w s k i, w KMmCz tylko postać żeńska P. W ę g l o w s k a /23/-N=/Nm-St/+Fp, Węglówka pow. wielicki, Węglow+sk/i
W i e c z o r e k /27, uczciwy/, ten sam mieszczanin notowany także jako W i e c z o r k o w s k i /69/ i W i e c z o r k o w i c z /132/-N=Np, wieczór 'ostatnia część dnia ku nocy', możliwa formacja deminutywna z formantem – ek. Dwa pozostałe nazwiska utworzone od pierwszego: N=N+Fr, Wieczork+ow/sk/i lub Wieczork+ow/icz
Nazwisko W i e c z o r k o w i c z  poza Janem występującym z tytułem tylko pan nosi Józef, sławetny, cechmistrz konsztu garncarskiego /193/. w odniesieniu do niego nazwisko nie ulega w zapisach żadnym zmianom.
W i e l s k i /3, sławetny/-N=Np+Fp, wieli, wielki, wiele, Wiel+sk/i. Może być także N=Nm+Fp, Wielice nad Dzwiną
W i e r u s z c z y k, w KMmCz tylko postać żeńska W i e r u s z c z y k o w a /127, pani/-Linde zamieszcza hasło Wieruszowa, z wyjaśnieniem 'herb, kozieł w polu białym od głowy czarny, szachownica na nim'. Bystroń pisze także o nazwiskach motywowanych nazwą herbu: N=Np+Fr29/, Wierusz+cz/yk. Istnieje także wg Słownika Warszawskiego appellativum wierusza, wrzosowica 'roślina z rodziny wrzosowatych'30/.
W i s n i o w s k i /3, sławetny/, W i s n i e w s k i /114/, nazywają tę samą osobę - N=Nm+Fp, Wiśniewo pow. mławski lub Wiśniowa pow. wielicki, Wiśnow+sk/i
W o d k a /216, bez tytułu/-N=Np, wódka 'zdrobn. właściwie od wody, w szczególności wódka pędzona'
W o y n a k o w s k i /111, bez tytułu/-N=Nm+Fr, Wojnachy pow. sokólski, Wojnaki, pow. trocki, Wojnak+ow/sk/i
W o y n a r o w i c z /3, sławetny/-na fakt, że jest to nazwisko motywowane wskazuje Fr. Wyrazu motywującego brak u Lindego i Słowniku Warszawskim. W Słowniku Geograficznym Wojnary.
W o l n i k i e w i c z /297, pan/-N=Np+Fr, wolnić 'wolniejszym uczynić, popuszczać, pofolgować, mniej forsować' być może przez ogniwo rzeczownika odczasownikowego z formantem – ik, Woln/ik + ew/icz
W o l s k i /2, sławetny/-N=Nm+Fp, Wola /liczne/pow. będziński, włoszczowski, piotrkowski, radomski, Wol+sk/i
W r o n s k i /2, sławetny/-N=Nm+Fp, Wrona pow. jędrzejowski, Wrony pow. wieluński, Wrońsk pow. płoński, Wron+sk/i
W r z o s o w s k i /235, pan/-N=Nm+Fp, Wrzosowa pow. częstochowski, Wrzosow+sk/i
W y b o r k o w s k i /333, pan/-N=Np+Fr, wybór 'wybieranie należytości dochodów, podatków, żołnierzy nowozaciężnych, wybrańców', możliwa formacja deminutywna z formantem -ek, Wybor/k+ow/sk/i 
Z a b i e g l i k o w s k i /210, bez tytułu/-N=Np+Fr, zabiegły 'co umie zabiegać, nabywać, peritus acquirendi, przemyślny, przezorny', być może jako ogniwo pośrednie służy rzeczownik odprzymiotnikowy, niepoświadczony przez Lindego z formantem -ik, Zabiegl/ik+ow/sk/i
Z a i ą c z e k, w KMmCz tylko postać żeńska Pani Maryanna Z a i ą c z k a /175-N=Np, zając, zajączek 'zdrobniale od zając'
Z a p a l s k i /253, sławetny/-N=Np+Fp, zapała 'podnieta, żagiew', zapalczysty, zapalczywy, zapalisty 'łatwy do zapalenia, pełen zapału, ognisty, żarliwy' Zapal+sk/i
Z a r z e c k i /288, uczciwy/ prawie wszystkie zapisy z wtórną nosowością Z a r z ę c k i /175/ - nazwisko być może motywowane wyrażaniem przyimkowym – 'za rzeką', Zarzec+sk/i lub N=Nm+Fp, Zarzecze pow. włoszczowski Zarzecz+sk/i
Z a t o n s k i /200, sławetny/-podobnie może być motywowane przez – 'za tonią', Zatoń+sk/i
Z e r k o w s k i /191, sławetny/-N=Np+Fr, zez, zerk 'patrzenie po zerku' Zerk-ow/sk/i
Z i a i a /6, pan/-N=Np, sam temat czasownikowy, ziać, ziajać 'dyszeć otworzywszy gębę, pysk, stać otworem, oddychać' przykład derywacji bezafiksalnej
Z i e m n i c k i /252, pan/-N=Nm+Fp, Ziemnice pow. opolski, Ziemnic+sk/i

Niektóre z wniosków wynikających z przeprowadzonych analiz unaocznią następujące tabelki:

Pierwsza tabela dotyczy nazwiska apelatywnego i pierwszego elementu dwuczęściowej formacji, jaką jest nazwisko motywowane. Druga dotyczy formantu – drugiego elementu dwuczęściowej formacji i eksponuje formanty: rzeczownikowy – ic = icz i przymiotnikowy - sk -, które stały się szczególnie nazwiskotwórcze.

Oto najważniejsze wnioski:

  1. Zdecydowaną większość nazwisk mieszkańców Częstochowy i Częstochówki w drugiej połowie XVIII w. stanowią nazwiska motywowane – struktury słowotwórcze. Nazwiska równe apelatywom to tylko 15 % /około/ ogólnej ilości zapisanych w KMmCz.
  2. Uderzający jest związek między nazwiskiem apelatywnym prymarnym i sekundarnym a statusem społecznym mieszkańca Częstochowy drugiej połowy XVIII w. O ile bowiem tylko 7% stanowią nazwiska apelatywne wśród „sławetnych”, w miarę obniżania się statusu majątkowego i prestiżu społecznego /co wyraża się w „tytułowaniu”/, wśród średniozamożnych /panowie/ jest tych nazwisk 15%, wśród rzemieślników i drobnych kupców /uczciwi/ - 30%, a wśród najuboższych więcej niż połowa to nazwiska typu Deska, Kozieł, Rzepka, Mielcarz /62,4%/.
  3. Ciekawe jest, że procent nazwisk motywowanych apelatywami jest mniej więcej równy /ok. 30%/ w zestawieniu ze statusem społecznym nosiciela nazwiska. Świadczyłoby to, moim zdaniem, o ogólnej tendencji przekształcania nazwisk apelatywnych /najbliższych pierwotnym przezwiskom/ w wyspecjalizowane formacje słowotwórcze. Dowodem może być fakt współfunkcjonowania dwu postaci nazwiska dla jednej i tej samej osoby /często w tym samym zapisie np. s. 235/ Lochta: Lochciński, Muskała: Muskalski, Stala: Stalski. Znamienny jest także dla tego wniosku fakt istnienia /wg moich oznaczeń/ wzoru N=N+F  /Gawlicki=Gawlicz+sk/i/.
  4. Fakty te dowodzą także, że na terenie, który objęła swymi zapisami KMmCz w drugiej połowie XVIII w. nazwisko nie ma jeszcze zupełnie stabilnej, niezależnej od zjawisk fonetycznych, fonologicznych, morfonologicznych i słowotwórczych postaci. Decydował o niej często, jak się zdaje pisarz Urzędu Obojego /np. zawsze „Bartoszowicz” w zapisach  pisarza Antoniego Kozbiałowicza, a zawsze „Bartoszewicz” w zapisach Felicjana Marszała/. Można mówić o roli administracji w procesie petryfikacji nazwiska. 
  5. Formant - sk – jest najczęściej realizowany w nazwiskach motywowanych, ogólnie ok. 50%, szczególnie w nazwiskach motywowanych nazwami miejscowymi /25%/.  Jeśli chodzi o zestawienie jego frekwencyjności ze statusem społecznym mieszkańca Częstochowy – sławetny pan, pan, uczciwy, bez tytułu, wskazuje on tendencję malejącą. O jego wielkopolskim pochodzeniu trudno w oparciu o materiał KMmCz coś powiedzieć31/. Należałoby sięgnąć do archiwów np. parafialnych i zidentyfikować nazwiska z miejscami pobytu i urodzenia /co wykracza poza ramy tego artykułu/.  Formant patronimiczny, występujący w KMmCz i w postaci – ic, i – icz tworzy najwięcej nazwisk sławetnych i ani jednego nazwiska wśród „chudopachołków” /jak to określa KMmCz/ bez tytułu. Wskazuje on także dość znamienne uzależnienie od statusu społecznego o tendencji malejącej.
  6. Ostatni z ogólnych wniosków dotyczy znacznej ilości nazwisk motywowanych nazwą miejscową. Jest ich 34%, w tym najwięcej nazwisk mieszkańców średniozamożnych /tytułowanych tylko „pan”/ - 20%. Oczywiście jest to nazwisko nie posiadacza np. wsi jak nazwisko szlacheckie o takiej samej strukturze. Takie nazwisko mieszczańskie oznacza przybysza z miejscowości, która je motywuje. Pamięć o tym, że ktoś nowy przybył do miasta jest długo żywa w środowisku, jak świadczy KMmCz, a „zasiedzenie” jest faktem szczególnie społecznie aprobowanym. 

Przypisy
1/ Patrz: M. Rolska. Częstochowska Księga Miejska z lat 1759-1765 – godny uwagi zabytek języka. Zeszyt Humanistyczny. Częstochowa 1976, str. 49-572/ Manifest to w Księdze Miejskiej termin profesjonalny na oznaczenie skargi wniesionej do urzędu miasta
3/ Jurament to również termin profesjonalny. Jest on równoznaczny z rotą przysięgi.
4/ Dwa odrębne, obok siebie istniejące miasta Stara Częstochowa i Nowa Częstochowa /Częstochówka/ połączyły się w latach 1823-26. F. Sobalski, Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych, Katowice 1964, s. 81 
5/ St. Krakowski, Dzieje Częstochowy od w. XII do początków XIX w. w; Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice 1964, s. 73, 74
6/ Zasadźca – lokator czyli założyciel miasta lub jego pełnomocnik  - zostawał wójtem dziedzinnym. Jego zastępcą /często kilku/ w sprawach sądowych był znawca prawa magdeburskiego, miał tytuł landwójta /landvogt/. Urząd ten był w mieście ważny i prestiżowy, Landwójt przekazywał właścicielowi dochody z miasta. W przypadku Częstochowy, miasta królewskiego do skarbu państwa. Urzędem miejskim wewnętrznym była Rada miejska, złożona z wybieranych lub mianowanych ławników. Rada wybierała spośród siebie burmistrza, tworząc wokół niego urząd burmistrzowski. W ważnych dla miasta sprawach urząd landwójtowski współdziałał z burmistrzowskim tworząc urząd oboi. Jan Ptaśnik Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce. PIW Warszawa 1949
7/ Według Słownika Lindego: sławetny tytuł zwyczajny ławnikom. W Słowniku Warszawskim jako drugie znaczenie z kwalifikatorem „dawny”: 'tytuł mieszczanina', tytuł zwyczajny ławnika; Encyklopedia Powszechna: tytuł w dawnej Polsce nadawany mieszczanom. Uczciwy – w Słowniku Lindego to „titulus – Uczciwa rada Miejska”, tyle co sławetny. W Słowniku Warszawskim: „tytuł”.8/ W nawiasach podaję stronę KMmCz /Księgi Miejskiej miasta Częstochowy/ według paginacji nadanej Księdze przez pracownika Wojewódzkiego Archiwum w Częstochowie
9/ Przez Np. rozumiem inne poza rzeczownikiem części mowy
10/ Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa 1880
11/ B. Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1951. Wszystkie rozważania znaczenia np. w dalszych rozważaniach podane zostaną wg Słownika Lindego
12/ Pisownia nazwisk zgodna z zapisami w KMmCz
13/ J. St. Bystroń, Nazwiska polskie, Lwów 1936
14/ W ramach tego artykułu pomijam omówienie zjawisk fonetycznych zachodzących wewnątrz lub na granicy morfemów. 
15/ J. St. Bystroń, op. cit, s. 74, 115
16/ J. St. Bystroń, op. cit, s. 169
17/ J. St. Bystroń, Księga imion, Warszawa 1938, s. 188
18/ A. Brueckner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1957
19/ J. St. Bystroń, op. cit, s. 84
20/ J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, Kraków 1901
21/ Fr. Sławski, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1958/1965
22/ J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Słownik języka polskiego, Warszawa 1900-1927
23/ J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, op. cit.
24/ R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa 1981, s. 41
25/ R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego, Warszawa 1979, s. 227
26/ R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, op. cit., s. 164
27/ R. Grzegorczykowa, J. Puzynina, op. cit., s. 216
28/ J. Karłowicz, Słownik gwar polskich, Kraków 1901
29/ J. St. Bystroń, Nazwiska polskie, op. cit., s. 74, 115
30/ J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, op. cit.
31/ Z. Kowalik-Kaleta, Staropolskie nazwy osobowe motywowane przez nazwy miejscowe. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1981, s. 125
Artykuł jest jednym z rozdziałów w pracy doktorskiej pt. „Charakterystyka języka Księgi Miejskiej Częstochowy z lat 1759-65”, opracowanej u prof. dr Witolda Śmiecha, obronionej dnia 27 września 1985 roku na Uniwersytecie Łódzkim. Bibliografia zawiera stan wiedzy onomastycznej z tego czasu. Zrozumiały jest brak pozycji z lat po roku 1985.

Maria Rolska
Almanach Częstochowy 2009

Logowanie