PANEK kuznicy z okolic Krzepic

Rodzina, ktora opisal Walerian Trepka. Pan Ciesla w swej ksiazce o Krzepicach, stwierdza ze ksieza zapisywali ich stanowo roznie (pracowity, szlachetny). Inna rodzina, ktora zakupila kuznice ok 1480 to szlachetny Krzywania z Korytnicy, wziankowani sa tez Grodziccy (?). Nie wiem jaki byl status spoleczny talich rodzin, to bardzo ciekawe. Ponizej wklejam (niestety nie poprawiam pisowni), dotyczace rodziny Panek

"
[234] BZICKI nazwał się Janek, komornicy kobiecie bękartęm się urodzieł w Sąspowie, wsi od Pieskowej Skały ząmku. Tę kobietę, mać Jankowę,
pojął Symon Knap w Sąspowie. Ten Janek uczeł się pasamanictwa w Krak<owie) i przeniewierzywszy się w częmsi mistrzowi uciekł z Krak<owa)
do sieradzki zięmie i tam pojął, jak słyszałem, ślachciankę, a{ Czarniską}
wdowę. A że chciano tam wiedzieć, skąd jest i jeśli ślachcica, on jechał do
Bzowskich ze Bzowa od Będzinia, co jeden Marcyjan smżeł u pana Pisarskiegol, a Stanisław w Łaziech, dwie mili od Krakowa mieszkałb• Ci oba Bzowscy
anno 1617 przenajęci, świadectwo w grodzie krak<owskim) uczynieli, że ich
brat i ich domu jest
2
• Piwa beczkę za to im kupieł, a na bóty im dał [cJ. Ci
teraz Bzowscy we Bzowie nie mogą zastawnej części swej przedać mówiąc,
że trzeciego brata macie, przez którego złe kupno by bełod
• O to fałeszne
ich przyznanie pozwać ich do konstytucyj ej anni 16013, że ślachectwa swe,
jeśli niemi są, i majętność stracielibye. Ten zaś Janek Bzicki Bzowskim
odtąd nazwał się. A to i Pankowie kupieli także u nich sobie tytuł, bo ab
anno 1620, jako konstytucyj a od sum dawać na nową ślachtę uczyniona4
,
odtąd dopiero Panek Bzowski jęli się pisać. Gdy się od nich poborca p. Chełm­
ski
5 upominał poboru, powiedzieli, że "my są Bzowscy, stara ślachta, tylko
to Panek nowy tytuł nasz mieliśmy", ale to fałsz, bo u Bzoskich to sobie
łacno, jak i tęn bękart Jąnek, kupieli. O tych Pankach pod P szersze opisanie
jest. Ten Bzowski z tą żoną mieszkał w Sieradzu, potym w Kaliszu, prawował
się o majętności żenine, utracieł beł prawie, a utraciwszy zapadł kędyś, że
o nim w sieradzki zięmi nie beło słychać anno 1633. -
[1253] MIEROTAa zwał się Mikołaj, bękart Mierotyl starego, co Cwie
kowq2 niejaką pojął bel w Radwanowicach, trzy mile od Krak<owa). Ten
bękart służeł u p. Pisarskiego o granicę3, potym u kuźniczków, rzeczonych
Panków, o których pod P, i o tem Mierocie tamże pod Panek opisanie. Bel
przy tych Pankach tęn bękart, gdy beli zabieli p. Bętkowskiego anno 1632
po Wszech Św<iętych). Poimali beli tego Mierotę p<p). Bętkoscy i wsadzić
mieli dać, eż go wyszaleli Pankowie, bo beł oculatus testis zabicia Bętko­
skiego. Tęn bękart Mierota zowie się czasem Radwańskim. [1472] PANKOWrE. co się zową, bd ociec ich kuźnik. kowal starszy
na kuźnicy pod Krzepicami. Pięć kuźnic są do starostwa kr:zepickiego, {które zową:} Pankowska, Łojkowska i Młynki, {i Praszczykowska, Kawczyń­
ska, Grodzickich.} Ten na Pankowsh~j, udają, że Pałką go zwano i Pał­
kowską kuźnicę, potym per corruptionem Pankowską. Miał ten kowal za
sobą chłopską dziewkę żonę. Najmem potym od p. Wolskiego, starosty pickiego, trzymał kuźnicęa I. Mi"ł synów trzech: Jąna, S;~weryna kulawego b,
Walery jana, których dał bd służyć p. staroście tęmu, gdzie się niceo prze-
ćwiczeli z grubijal~st\va kowalskiego. Dawał im tenże starosta dzierżawy
do wiernych rąk. Jąn pojął beł Justemontównę2, mieszczkę c z Krak<owa),
o których pod J. Dzicrżał potym wicś Ochojnę3 niecałq, od Krak<owa)
niedaleko, od p. KuC'zkowskieg04
do trzech lat od r. 1608. Wtęm p. Kucz
kowski umarł, a dłużen sidom bel, pozwali dłużnicy siostrę jego, co beła
za Stanisł8:";cm Gomolińskim5 w Krześlowie6 u Piotrkowa. Ona uchodząc
płacenia długów przysięgła, że po bracie Kuczkoskim nic nie brała, i wol
ną uczyniono ją, a Panek odtąd w Ochojnie eż po dziś dzień trzymą nijakim
prawem. Skupieł bel tam dwu splachetników
d
potym, a dłużnicy nie wie
dzieli, aby Kuczkowskiego beło co w Ochojnie, bo miał kilka wsi inszych,
a;c poutracał. Tego Jana uczynieł bel p. Tarnowski Gabryje17 wicesgeren
tem w grodzie krak<owskim) anno 1622, ale że ślachta mówi eli przeciw
tęmu, zaś coś bel uczynieł nic k myśli staroście, iż zepchnąć go kazał ze
wschodu w ząmku krak<owskim), że na łeb leciał na kilka gradusów. De
gradował go zaraz z wicegercnctwa. Szalbierztwem i drugiej majętności
dostał. Dał dziewkę za Kmitę 01brychta8
i przywiódł go, że zapisał żenie
Bętkowice, dwie mili od Krak<owa), a wtem tegoż roku circa 1628 zabieli
sncJetem subtt-lnym \',' nocy tego Kmitę; drudzy mówią, że igłę w mózg mu
wbito. wEm w skok do trunny włożono i zasmolono. Objął zatem wieś Bęt­
koviice9. Nie poszczęścieł mu Bóg, że zdechł anno 1631. Zostali synowie
jegO: Jan, Kasper, Piotr, Mikołaj 10. Jan beł prokuratorkięm w grodzie kra
k(owskim), nadęta bestyja. Pozwał go beł ktoś na trybunał pro usurpatio
ne tituli nobilitatis do Lublina inter causas officii anno 1622. On na tydzień
przed tym terminem zmówicł się ze sługą jakimsi, co o toż termin uprze
dzieli tam u sądu e, ów przyznał mu, że się wywiódł Panek, i dał penę 60
mar<cas) deputatom. Napisano dekret. Onego drugiego, co go pozwał,
przypadnie w drugim tegodniu sprawa z Pankiem, który ukazał dekret f,
,.żem się ja wywodzi d a to przedtym, dosyć mąm na tym, o czem już jest
dekret, nie powinienem drugie raz". I wziqł z owego 60 grzywien, co je beł
pierwej przed tęm terminęm dałg. hl temu praktyczkowi nie poszczęścid
Bóg wtem wykrętactwie długo, bo go, gdy anno 1624 po Św. Trójcy z ro
ków z Księża jechał na ucztę, haniebnie w sztuki rozsiekąno w polu, i prze
padł factum *****i. KaspEr i Mikołaj anno 1632 około czasu Wszech Świętych zabieli i haniebnie rozstrzelaliJ ślachcica Piotra Będkowskiego, zastą­
piwszy mu na drodze dwie mili od Krak<owa) u Bronowic przed Kulką
karczmą, gdy do ojca swego jechał do Radwanowic 11. Tam, choć się im mo
dleł i u nóg upadał, przecię tyraństwa i okrucieństwa nad nim zażywali {nad
Bruśnim Dołem}, rzeczy od niego i konia odebrawszy, ciało zabitego na
koń włożywszy, przywieźli do wsi Będkowic, której beł ociec ich zbójeckim
prawem po zięciu Kmicic dostał, jak się wyszszej opisało. Tam dla prote
stacyj ej ciało w piwnicy pod domem we dworze zachowali. Przyznali się
potym anno 1633 mówiąc, że "czeladź go to zabieła, ale nie my". Chcieli
jednać się z nieboszczykoskim bratęm Stanisławęm Będkoskim Z Radwano
wic, ale inique tak nie jednał się. Po imał beł służkę Mirotę alias Kuchnę,
który zwal się Radwańskim k12, co też przy tem zabiciu brata jego bel, i chciał
go na zamek krak(owski) dać anno 1633 po Św. Trójcy, a ci, Kasper z Mi
kołajem Pankowie, w skok posłali do p. Bętkowskiego, iż "jako chce, tak
już damy za głowę brata jego, a niech puści Mierotę". Nie chciał go puścić,
eż pierwej jednanie stanie. Oni naprawie li stróża, co kłótki u łal1cucha zod
mykał, iże ów uciekł z więzienia, a owi też, Kasper i Mikołaj, aby uszli
pozwów o głowę, do wojska, które pod Smoleńsk szło anno 1633, pojecha
li przed św. Michałem nierychło I, gdy już wszytkie chorągwie beły pod Smo
leńskiem. Piotr, brat ich, został przy domu w Ochojnie i w Będkowicach13.
Seweryn Panek, stryj tych trzech a brat ojca ich
l4
, ten dał beł na zastaw
na wioskę Lasochów15
u Włoszczowej na gościńcu piotrkowskim ku Krako
wu. Trzymał tam to kilkanaście lat do r. 1633. Pozwał go do brania pienię­
dzy p. Koryciński, starosta ojcowski 16, do Chęcin {na św. Jan}. On nie chciał
brać pięniędzy na rokach ziemskich. Znieważeł go okrutnie p. Koryciński
zadając mu to: .. żeś ty chłop kuźnik, kowalski syn, raczej kowalstwo rób,
nie na ślacheckie majętności udaj się". Zamilczał mu na te obiecta; że tak
jest, jako mu mówiono, on puściel Lasochów, a mieszkał u któregoś Szon
bokahm17
•
Walery jan Panek, trzeci kuźników syn, ten we młynku mieszkał, nieda
leko od tej Pankoski kuźnice pod Krzepicami. Ten uwiódł beł ze Śląska
Ślęzankę Kochcickąl8, iż zjechała z nim anno 1625 i brał z nią ślub. Udawał
się za możnego ślachcica, a gdy przyjechała z nim do owego młynku, oba
czy, że ubogi kuźnik, do tego dowiedziała się, że chłop, odjechała od niego.
Kochciccy dowiedziawszy się o tęm i odpowiedali go rozsiekać. Zjeżdżali
nań kilka n razy, ale go nie mogli nigdy zastać, co chronieł się przed nięmi. Jana tego starego, co w Ochojnie mieszkał, pozwał beł poborca krakowski do konstytucyj ej anni 162019, żeby nowa diktusowa ślachta od dób(r)
i sum taksowanych od tysiąców dawali. Panek bacząc, że dowód miał poborca, że kuźnik ociec ich beł, Panek zrozumiał si€, ze Bzowskiemi od B€,-dzinia, biskupiemi poddanemi od Siewiora20
, żeby jednego domu z sobą
się być mianowali. I tak od r. 1622 Panek Bzowski ten Jan pisał się21, ale
zaś w tęm szalbierską zmow€, uznano, iż nie wyrozumiał ich, bo on inszego
herbu zażywał, a Bzowscy inszeg0
22. Takież szalbierstwo ci Bzowscy zmowne uczynie(li) z b€,kartem Bzickim, pod którego opisanim szerzej o tym pod B.
Musiał przecie Panek dać poborcy ten pobór. Nie pomogło mu bzowstwo,
nie uszedł "bez" tego. Gdy tęn Bzów wieś biskupa krak(owskiego), przeto manowie23
biskupi to są Bzowscy ci, a nie ślachta polska. Jest nota w ksi€,-gach causarum officii w Lublinie anno 1630 Sabbatho post Dominicam Misericordiae, gdzie Walenty Świeboroski czyni protestacyją na nob(ilem)
Ioannem Panek Bzowskio.
[1473] PANEK zwał si€, też *** młynarz w Krzyworzece, wsi u Wielunia do starostwa wieluńskiego. Ten młynarz Panek beł stary, siwy, anno
1596. Umarl bd potym niedługo; został syn jego na młynie, Pankiem także
zwał sięa.
[1474] PAnE K zwał sir *** mieszczanin w Nieszowie I w Wielki Polszcze. który umarł beł anno 1630. Zostało potomstwo jego, a wdow€" żonę
tego, pojął Kostrzeszka, mieszczanek z Warki2, który pojmując ją Czechowskim nazwał si€" o którym pod C. O tem też jest wzmianka pod opisanim
Standerski etc.
"

www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=8374&q=panek&d=0&t=0
www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=8585&q=panek&d=0&t=0

Dziękuję za linki;
pod hasłem "Kostrzyna" wyczytałam,że w r.1566 Stanisław Wolski (star.krzepicki) nadał kuźnikowi Andrzejowi Kawce kuźnicę na rzece Kostrzynie(dziś rz.Pankówka) w dobrach wsi Truskolasy w miejscu zwanym Podgórzyszcze.
Oczywiście potem tenże sam Wolski pozbawił kuźników ich posiadłości.
W lustracji woj.krakowskiego jako młynarz siedzi tam już Pytel.
W latach po 1840 roku młynarzem w Kawkach jest już Urban Gajda, pochodzący z młynarskiej rodziny z Kielczy (opolszczyzna), który nabył ten majątek złożony z tartaku, młyna oraz ziemi- osady młynarskiej oraz osady włościańskiej.
Córka Urbana - Filipina wychodzi za mąż za Romualda Ossowskiego (syna Maksymili z Trepków), młynarza z Zakrzewia;
młodsza - Maryanna wychodzi za mąż za Franza Klimzę - pochodzącego z lublinieckiego, którego prawnukiem był mój mąż. Po śmierci Urbana - z braku męskich potomków- młyn i cały majątek przechodzi w ręce Franza, odtąd Klimowie byli młynarzami w Kawkach.
W czasach przedwojennych - przy budowie upustów przy młynie , mój teść Józef , odkopywał duże ilości szlaki , pozostałej po dawnej kuźnicy.
Pozdrawiam

w temacie kuznic.
1374 kuznice w Kostrzynie buduje Jan Pasternak, za zgoda Wladyslawa Opolczyka.
1397 kuznica jeszcze w rekach Miczka Pasternaka.
Rodzina Herbulthow rowniez jest w posiadaniu kuznicy.POzniej nalezala ona do Pankow.
1476 pojawia sie kuznik Andraszek, ktory otrzymal w star.krzepickim przywilej na zamiane terenow lesnych.
Rody kuznikow siegaly wielu pokolen i byly czesto spokrewnione.
W wielu dokumentach okreslane sa tytulem "nobiles"
Inne rody kuznikow to: Warcholowie, Roździeńscy, Pankowie, Łojkowie, Słupscy
1596 bojka miedzy bracmi Pankami prawd. o podzial kuznicy Herbultowskiej zakonczona obdukcja ran przed sadem grodzkim w Wieluniu.
1560 dochodzi do walk miedzy kuznikami Pankami i Łojkami.
1606 skarga kuznika Panka na marszalka koronnego WOLSKIEGO
Kuznik Jakub Praszczyk zostaje pobity przed dworzan Wolskiego.

wsrod kuznikow, z tych okolic , byla jeszcze rodzina Chwostkow Grodzkich (Grodzickich?). Nadano im tytul szlachecki.

...i dzięki temu Wolski ,starosta krzepicki nie mógł odebrać im kuźnicy, była to kuźnica znajdująca się na rzece tej samej co Kawczańska. Do dziś w Pile są pozostałości młyna i zalewu na rzece, gdzie kiedyś piętrzono wodę.
Żaden z tych młynów nie przetrwał do dziś, stoją,ale nie mielą(Piła,Kawki), inne nawet nie istnieją fizycznie.Na fundamentach pieca hutniczego w Pankach - stoi dziś wieża kościoła.