Ziemiaństwo z okolic Częstochowy 1793 – 1945

Mysłów, Osiek

Jeżeli chodzi o Mysłów i Osiek to we wspomnianym przez mnie wyżej opracowaniu można dowiedzieć się, że:

"Z Mysłowa powstały kolonie: Osiek, Brzeziny. [...] Ziemi włościańskiej było 102 morgi. Folwark miał 5 domów i 660 morgów ziemi. Osiek był dworem dziedziców Mysłowa." 

Autorzy opracowania wymieniają następujące nazwiska szlacheckie powiązane z Mysłowem (które pojawiają się już w tym wątku)
- Wincenty, Wojciech CIESZOWSCY (koniec XVI wieku)
- Jan CIESZOWSKI, Jadwiga ZAGAROWSKA, Anna CIESZOWSKA, Wojciech i Barbara JACKOWSCY (1638)
- Adam i Franciszek PORĘBSCY, Jan RACZYŃSKI, Aleksander NIEZNAŃSKI z żoną Elżbietą CIESZOWSKĄ, Katarzyna CIESZOWSKA z mężem Samulem NIECIECKIM, Jan CIESZOWSKI, Zofia STARUCHOWA córka "uczciwego" Andrzeja STARUCHOWSKIEGO (1670)
- Władysław TWARDOWSKI  z żoną Ewą MASŁOMIĘCKĄ córką Wojciecha SARNOWSKIEGO dziedzica cząstki Mysłowa, Kazimierz CZARNECKI  z żoną Anną RACZYŃSKĄ

O szlachcie na Mysłowie piszą tak:
"Mysłów był zamieszkały przez zubożałą szlachtę [...] ta szlachta była bardzo biedna, obłożona długami, wyzbywająca się ziemi, lub dająca ją w zastaw za długi. Mało różniła się od chłopów, nie umiała pisać."

"W 1677 roku następuje podział Osieka i części wsi Mysłów. Uczestniczy w nim Katarzyna Nieciecka z domu Cierzkowska I voto żona Stanisława Czarneckiego, II voto Samuela Niecieckiego, poza nią występuje w sądzie Anna Jackowska i Marianna Twardowska. W roku 1691 dziedzicami części Mysłowa są: Franciszek Porębski, Jan Raczyński, Stanisław i Wojciech Ciszowscy, Stefan Nieznański, Anna Krasuska, Władysław Twardowski, Kazimierz Czarnecki. [...] Na początku XVIII wieku mamy nowe nazwiska szlachty mysłowskiej: Piotr i Wojciech Skowrońscy oraz ich ojciec Błażej jako dziedzice tzw. Krasuszczyzny; Stanisław z Lgoty Lgocki skarbnik łęczycki, Teresa Pożarowska, Wincenty Miklaszewski, Stefan, Kazimierz i Wojciech Konopniccy, Franciszek i Piotr Porębscy, Sebastian Mszański, Jan Januszewski. W 1819 występuje jeden właściciel Osieka z przyległością Koclina i Mysłowa z Brzezinami - Józef Syrokomla Karoński, sędzia pokoju okręgu północnolelowskiego."

W starym kościele w Koziegłówkach znajdowała się tablica nagrobna Karońskiego:
"Józef Syrokomla Karoński Kawaler orderu św. Stanisława, dziedzic dóbr Osiek, zasłużony w kraju długoletnim sprawowaniem urzędów komorowych obywatelskich w rządzie Pruskim, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Przeżywszy lat 56 umarł w Osieku dnia 4 marca 1830 r. Pozostała żona Marianna z Paciorkowskich Karońska wraz z synem Romanem, córką Matyldą, najlepszemu mężowi i ojcu poświęcając pomnik wiecznej pamięci, żalu, prosząc o pobożne westchnienie za duszę jego"            

Pińczyce
Panie Tomku, kaplica dworska przekształcona w kościół w 1903 roku pod wezwaniem Św. Michała istnieje do dzisiaj i jest użytkowany jako kaplica przed pogrzebowa. Napis jest do dzisiejszego dnia i znajduje się nad wejściem do kościółka. W ostatnich latach został odnowiony na zewnątrz. Wewnątrz znajdują się wmurowane na ścianie kościoła epitafia i jedno z nich dot. Stojowskich.

Pozdrawiam
Teresa

Posiadam pewne informacje na temat dóbr Pińczyce i ich właścicieli w XIX i XX wieku. Wkrótce szczegółowo je tutaj opiszę. Pisząc w skrócie to Stojowscy sprzedali Pińczyce w 1872 r. Ostatnimi właścicielami byli Zaborowscy, Ambroży, a następnie jego syn Zygmunt. Obaj wyprzedawali chłopom mniejsze i większe areały z dóbr. W 1906 r. miała miejsce ostatnia parcelacja dóbr, która zakończyła funkcjonowanie majątku Pińczyce jako zwartej posiadłości ziemskiej. 
Byłem raz w Pińczycach, ale kaplica oczywiście była zamknięta. Nie wiedziałem nawet, że wewnątrz znajdują się jakieś epitafia. Czy ktoś może posiada ich fotografie i mógłby je zamieścić na forum? Ewentualnie czy ma ktoś może możliwość wejścia do kaplicy i ich sfotografowania? Może teraz przy okazji Wszystkich Świętych kaplica ta będzie otwarta? 

Artykuł p. Krzysztofa Łągiewki "Spis ziemian..."w okresie 1918 – 1930 zawiera dane: Przeworski Mieczysław – Kotowice Mirów 147 ha, gm. Włodowice Powiat Zawiercie (część północna)
Dawny folwark Kotowice-Mirów po II wś był leśniczówką, a teraz znów jest własnością prywatną, położoną w gminie Żarki, pow. myszkowski.W latach 30-tych XX w. dzierżawcą folwarku od M. Przeworskiego był Rudolf Fuchs, który umarł w nim w roku 1936. Rudolf opisany jest na stronie internetowej przez spokrewnionego z nim Tadeusza Fuchsa mefuxe.pl/?page_id=139
Ale co się stało z Mieczysławem Przeworskim? Czy ktoś z Państwa interesuje się szczególnie tym terenem, osobami mieszkającymi tam/będącymi właścicielami w przeszłości (daleko przed II wś)? Czyli mam na myśli obecne wsie:
Kotowice w gm. Żarki, dawniej w gm. Włodowice 
oraz Mirów w gm. Niegowa (ten z odbudowywanymi/remontowanymi obecnie ruinami zamku), dawniej w gm. Włodowice.

WItam!
Osobiście nie interesuję się tymi okolicami, ale przy okazji badania historii swojej miejscowości mogę podać pewne szczegóły dot. Kotowic i Mirowa. Rok 1762 - Walenty Męciński nabywa od ks. Hilarego Wierciszewskiego, plebana w Gołaczewch, 1/2 dóbr wsi Cieślina. Na mocy umowy zastawnej ks. Hilary Wierciszewski zostaje wtedy arendarzem zastawnym dóbr Kotowic i Mirowa. W 1772 roku ks. Wierciszewski zrzeka się prawa zastawnego na rzecz swojego siostrzeńca Tomasza z Sulewa Sulewskiego.
Poniżej zapis jego intromisji z dnia 23.06.1772 roku: 
"(23.06.1772 r.)
Woźny generalny koronny JanPiekarczyk wraz z dwoma szlachcicami Jakubem Dąbrowskim i Karolem Głębockim
dokonał urzędowej intromisji (wprowadzenia) Tomasza z Sulewa Sulewskiego do
dóbr Kotowice, jako głównych, oraz do dóbr Mirów, jako do dóbr Kotowice
należących. Ks. Hilary Wierciszewski zrzekł się i ustąpił na rzecz swojego
siostrzeńca Tomasza z Sulewa Sulewskiego z województwa mazowieckiego, z ziemi
wiskiej, z prawa zastawnego do tych dóbr oraz zapisu cesji 20.000 florenów
polskich wynikającego z umowy zawartej z Walentym Męcińskim w dniu 23.06.1763
roku przy sprzedaży dóbr Cieślina. Intromisji Sulewskiego do wspomnianych dóbr
nikt się nie sprzeciwiał.".
Dużo .... dużo więcej będzie na mojej stronie internetowej: www.cieslin.pl - tylko trzeba poczekać - na razie jestem w 1734 roku (jeśli chodzi o XVIII wiek). Pozdrawiam!
Tadek

Bardzo dziękuję za odpowiedź, stronę przejrzę oczywiście!

Co do przejścia wsi Kotowice z rąk rodziny Męcińskich do rodziny wymienionego w parafialnych spisach ludności 1790/1791 Andrzeja Kiełczewskiego, to na razie danych nie mam - w sensie jak do tego doszło i czy między Męcińskimi a Kiełczewskim nie było jakichś innych właścicieli. Opierając się tylko na dotychczasowych książkach dotykających lekko tego tematu oraz na ustaleniach kilku znajomych skupionych wokół Forum Jurajskiego www.forumjurajskie.pl   (dział Historia i zabytki regionu, a w nim wiele różnych tematów dyskusyjnych), to mam mniej więcej , w dużym stopniu ogólności, tak:

Około roku 1608 Kotowice wraz z całymi dobrami Żarki od kolejnego z Myszkowskich (Aleksandra) kupił Jan Koryciński herbu Topór. Po nim właścicielem został jego syn Stanisław Koryciński. W latach 1649-1651 Stanisław sprzedał dobra żareckie swojemu kuzynowi Wojciechowi Kazimierzowi Męcińskiemu. Poza Kotowicami i Żarkami w ich skład wchodziły wtedy wsie Leśniów, Mirów, Łutowiec, Moczydła i Postaszowice. Ponad sto lat później Kotowice nadal znajdowały się w posiadaniu rodziny Męcińskich, a ich właścicielem, wraz z kilkunastoma wsiami oraz miasteczkami Żarki i Włodowice był Wojciech Męciński, który zmarł w 1753 r.

Po nim dobrami podzielili się jego synowie Walenty (zm. 1790) i Adam, który zmarł w 1805 r. w pałacu we Włodowicach – przyp. red.). Część dóbr pozostała po Adamie  przeszła pod tymczasową własność jednego z trzech jego synów – Wojciecha. Według umowy między braćmi: Wojciechem, Stanisławem i Janem dobra żareckie miały przypaść temu ostatniemu. Bracia byli zaangażowaniu w tworzenie sił zbrojnych i administracji napoleońskiej na naszych ziemiach w latach 1806-1814 . Od roku 1832 właścicielem dóbr żareckich został Piotr Steinkeller (źródło: 6, str. 37-58).

Spis ludności 1790/91

Jednak już w latach 1790-1791 podczas spisu ludności parafii rzymsko-katolickiej we Włodowicach odnotowano, że Kotowice znajdują się „w posesyi” Wielmożnego JMĆ Pana Andrzeja Kiełczewskiego Szambelana Jego Królewskiej Mości (źródło: 9). Inna wersja jego tytułu to „szambelan kowalewski” (źródło: 13, str. 738).

Kiełczewscy

Andrzej Kiełczewski (w roku 1790 lat 46) mieszkał we dworze w Kotowicach z żoną Zuzanną (lat 38) oraz córkami Magdaleną lat 12, Anną lat 9 i Honoratą lat 6. Poza nimi zamieszkiwało 11 służących, w tym cztery kobiety i siedmiu mężczyzn. Tylko niektórym przypisano kompletne imiona i nazwiska: Maryanna Giżicka lat 22, Anna Żebroska lat 50, Jan Oszowski (?) lat 19, Kazimierz Wąsat lat 20, Franciszek Głąbik lat 18. Pozostałych wymieniono tylko z imion i wieku: Maryanna lat 20, Katarzyna lat 20, Tomasz lat 40, Kazimierz lat 24, Piotr lat 15, Felicyan lat 20 (źródło: 9).

Kiełczewscy byli także współdziedzicami dóbr Rożny (Rożny to dziś wieś w powiecie radomszczańskim, woj. łódzkie – przyp. red.). Żona Andrzeja (Zuzanna) pochodziła z rodziny Domaniewskich. Zmarła w Rożnach 10 maja 1808 r. Andrzej umarł także tam - 6 marca 1819 r. Wymieniona w spisie ich córka Magdalena (ur. około 1785 w Kotowicach), 28 maja 1819 r. w Radomsku wyszła za mąż za Sebastiana Baltazara Kacpra Ujejskiego h. Gryf. Dzieci tej pary to Franciszek Leon ur. w Rożnach pow. radomski w 1831 r. oraz   Wiktoryn Tomasz ur. w Radomsku w 1824 r. 

Poza dziećmi wymienionymi w spisie, w roku 1794 w Kotowicach urodziła się kolejna córka Andrzeja i Zuzanny Kiełczewskich: Antonina Agnieszka. Została żoną Jana Ujejskiego h. Gryf, (brata wspomnianego wyżej Sebastiana – męża Magdaleny) urodzonego w Kwaśniowie pow. olkuski w 1796 r., późniejszego obrońcy przy „Sądzie Pokoju Pow. Radomskiego”. Ślub Anny i Jana odbył się w Radomsku 15 lipca 1819 r. Dzieci tej pary rodziły się już w Radomsku i w Płoszowie koło Radomska: Pantaleon Ignacy 1824, Marian Ksawery 1828, Wacław Michał Julian 1829, Florentyna Helena 1821, Marianna Ludwika Kasylda 1831, Karolina Józefa 1834 (źródło: 13, str. 738-739).

Rodziny chłopskie

Wspomniany już spis ludności zawiera dane 28 wiejskich rodzin mieszkających na 25-ciu ponumerowanych posesjach (domach). W trzech przypadkach pod jednym numerem posesji umieszczono rodzinę wiejską i rodzinę komorniczą (numery 5, 7 i 25), a w jednym przypadku (nr 10) wymieniono tylko komorników. Rodziny komornicze obejmowały chłopów nie posiadających nawet w warunkach pańszczyzny „własnego” domu, mieszkających u innych rodzin, w tym oczywiście także spokrewnionych z nimi, utrzymujących się z różnej pracy najemnej.

W domach wiejskich w roku spisu (1790) mieszkali:

1. Maci Kowal lat 43, żona Gertruda lat 36 i dzieci: Woyciech lat 12, Zuzanna lat 9, Maryanna lat 7, Marcin lat 4.
2. Antoni Maladyn lat 20,  żona Teresa lat 36, i dzieci: Mikołay lat 10, Maryanna lat 6, Lucyna lat 2. W tym samym domu także służąca Franciszka lat 20 i syn Walenty lat 3.
3. Jędrzy Skorupa lat 46, żona Maryanna lat 36 i dzieci: Ewa lat 14, Mikołay lat 12, Ewa lat 4, Maryanna lat 2.
4. Floryan Labocha lat 48, żona Agata lat 30 i dzieci: Bartłomi lat 18, Antoni lat 15, Salomea lat 13, Benedykt lat 3.
5. Woyciech Zamora lat 73, żona Elżbieta lat 78. Pod tym samym numerem w „domu komorniczym” mieszkali: Klemens Zamora lat 30 (syn Woyciecha), żona Tekla lat 20, ich córka Helena lat 1 i służąca Anna lat 40.
6. Jan Radosz lat 50, żona Petronella lat 34 i dzieci: Stanisław lat 20, Grzegorz lat 16, Jan lat 7 oraz służąca Maryanna lat 20.
7. Błazy Lamch lat 34 i żona Zofia lat 26. Pod tym samym numerem w „domu komorniczym” Antoni Lamch lat 28, żona Kostancya lat 20, córka Magdalena lat 2 oraz służąca Franciszka lat 22.
8. Melchior Janoszka lat 46, żona Anna lat 38 i dzieci: Jakub lat 15, Franciszek lat 6, Józef lat 4, Maryanna lat 2 oraz służąca Franciszka lat 22.
9. Jan Kaleta lat 28, żona Tekla lat 25 i dzieci: Małgorzata lat 10 i Idzi lat 7.
10. „Komor” Tomasz Mucha lat 30, żona Katarzyna lat 28 i służący Józef lat 10.
11. Kazimierz Wąsat (Wąsal?) lat 33 i żona Jadwiga lat 28.
12. Adam Biały (Białyk?) lat 26, jego matka Katarzyna lat 46 i siostry: Anna lat 15, Klara lat 12.
13. Stanisław Peryga (?) lat 30, żona Barbara lat 24 oraz dzieci: Dominik lat 3, Marcin lat 1.
14. Jan Czyż lat 74, żona Helena lat 55 oraz Maci Czyż (syn Jana) lat 25 i żona jego Tekla lat 18.
15. Walenty Skałka lat 50, żona Franciszka lat 48, dzieci: Wawrzyniec lat 18, Jadwiga lat 12, Maryanna lat 10, Jan lat 5 oraz komornica Magdalena lat 32 i córka Maryanna lat 5.
16. Jędrzy Gorzckoski (?) lat 36, żona Zofia lat 25 i dzieci: Stanisław lat 4, Józef lat 2.
17. Szczepan Bozek lat 30 i żona Zofia lat 28.18. Antoni Haładus lat 30, żona Maryanna lat 25, dzieci: Franciszek lat 5, Katarzyna lat 3, Ulianna lat 1.
19. Antoni Kuron lat 48, żona Apolonia lat 42 i córka Maryanna lat 5.
20. Jan Labocha lat 50, żona Magdalena lat 43, i dzieci: Franciszek lat 23, Jakub lat 18, Ewa lat 11, Szymon lat 9.
21. Kacper Bozek lat 40, żona Anastazya lat 38, syn Filip lat 3 i służąca Helena lat 25.
22. Filip Jarząbek lat 56, żona Barbara lat 42, służący Józef lat 20 oraz bez określenia statusu społecznego i rodzinnego (być może rodzina służącego Józefa): Maryanna lat 18, Zofia lat 8.
23. Paweł Zamora lat 53, żona Maryanna lat 40, dzieci: Gertruda lat 15, Katarzyna lat 13, Tomasz lat 10.
24. Izydor Suchan (Suchar?) lat 40, żona Kunegunda lat 52, dzieci: Barbara lat 19, Tomasz lat 7.
25. Paweł Wąsat (Wąsal?) lat 72, żona Magdalena lat 40. Pod tym samym numerem „dom komorniczy”: Michał Buczak lat 68, żona Lucya lat 72.

Łączna liczba ludności katolickiej wg spisu parafialnego z 1790 r. to: 135 osób (w tym 68 kobiet i 67 mężczyzn), rok później liczba ludności wzrosła odpowiednio do 74 osób płci męskiej i 74 płci żeńskiej.– źródło: 9.

Spis ludności z roku 1790 nie zawiera informacji o miejscu zwanym Folwark Kotowice-Mirów. Jest tam "Dwór Kotowice", który jest (był - nie ma po nim śladu już) w zupełnie innym miejscu niż zachowany do dziś dawny Folwark Kotowice-Mirów.

ŹRÓDŁA wg NUMERACJI:

6. Szpak Jacek, „Właściciele klucza żareckiego do 1828 roku. Zarys działalności”, w: „Zeszyty Myszkowskie” Nr 3 rok 2016, wyd. Urząd Miasta Myszkowa 2016.
7. Durka Jarosław, „Kariera I upadek Piotra Antoniego Steinkellera (1799-1854)”, w: Czabański Adam (red.),  “Poznańskie zeszyty humanistyczne”, nr XIII, wyd. Poznań 2009.
9. Spis ludności województwa krakowskiego z lat 1790-1791, III parafie powiatu lelowskiego na literę R-Z, Archiwum Narodowe w Krakowie, sygnatura akt 29/30/0/3/49, dostępne poprzez www.szukajwarchiwach.pl , skany dot. parafii Włodowice numery290-359.
13. Sęczys Elżbieta, „Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861”, wyd. Warszawa 2007.